گزارش مراسم رونمایی از مجموعه سی جلدی «استعمارشناسی ایرانی»

مراسم رونمایی از مجموعه سی جلدی «استعمارشناسی ایرانی»  ۲۵ شهریور ماه ۱۴۰۴ با حضور و سخنرانی دکتر قالیباف (رئیس مجلس شورای اسلامی)، دکتر زاکانی (شهردار تهران)، دکتر نجفی (رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) برگزار شد. این مراسم که با حضور جمعی از فرهیختگان و چهره‌های درخشان علوم انسانی، فرهنگ و هنر و با همکاری شهرداری تهران در سالن همایش‌های برج میلاد برگزار شد.

دکتر نجفی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی: استعمارزدایی از ذهن
در ابتدای همایش استعمارشناسی ایرانی دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ضمن خیرمقدم طی سخنانی گفت: پروژه «استعمارشناسی ایرانی» حاصل چهار سال پژوهش جمعی ۳۰ محقق در پژوهشگاه علوم انسانی است که بدون استفاده از بودجه بیت‌المال و تنها با اتکاء به حقوق شخصی کارکنان و اعضای هیئت علمی به نتیجه رسید. این کار با دو هدف کلیدی طراحی شد اول باهدف تقویت «بال دوم انقلاب اسلامی» همان مقابله با سلطه که تاکنون مورد توجه قرار نگرفته بود.
وی گفت: برخی ها معتقدند استعمار مربوط به قدیم است و اکنون دیگر وجود دارد اما پاسخ است که استعمار از شکل کهنه به نو و اکنون به «فرانو» تبدیل شده؛ پیچیده تر شده، اما همچنان به عنوان یک «مسئله» وجود دارد.
موسی نجفی افزود: شبهه دوم اینکه برخی ها معتقد هستند ایران مستعمره نبوده است پاسخ این است که اگرچه ایران مستعمره مستقیم نبود اما قصه ما با استعمار مثل قصه آب و ماهی است. استعمار در همه امور ما دخالت کرده درحالی‌که ما مستعمره رسمی نبوده‌ایم. همین موضوع کار را مشکل می‌کند؛ چراکه ما نفرت لازم را از استعمار نداریم. استعمار با قحطی بزرگی که پس از جنگ جهانی در ایران انجام داد، شش‌میلیون ایرانی را کشت و نقشه جغرافیایی ایران به‌دست استعمار خارجی از شیر به گربه تبدیل شد.
رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی افزود: این پژوهش با تدوین «مکتب استعمارشناسی ایرانی» میخواهد وابستگی به اندیشه‌های چپ و غربی را قطع کند و نشان دهد کشوری که موشک و هسته‌ای ایرانی دارد، نباید ذهنیت مستعمره داشته باشد. استعمار امروز به «استعمار ذهن» تبدیل شده و مقابله با آن تفکر خودباورانه و مثبت است. در این راه، هر که در برابر استعمار بایستد «خادم» و هر که از آن دفاع کند «خائن» است.
وی در پایان گفت: غرب هنوز استعمارگر است و ادبیات ما نباید خودتحقیرانه باشد. به جای «اعتمادسازی برای غرب»، این غرب است که باید با جلب اعتماد ایران، از ملت ما حلالیت بطلبد هرچند بعید است ملت ایران آنان را حلال کند.

دکتر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی: مجموعه ۳۰جلدی استعمارشناسی یک رادار ملی برای خودآگاهی
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی: شاید هیچ‌گاه استعمار به‌صورت ظاهری و رسمی در کشور ما به‌معنای سنتی آن وجود نداشته است، اما در جای‌جای کشور عزیزمان ایران و در نسل‌های مختلف، همه ما طعم تلخ سلطه، استعمار و خیانت به این کشور و ملت را در زمان‌های مختلف چشیده و تجربه کرده‌ایم. این واقعیت تلخی است که وجود داشته؛ چه در قالب قراردادهای تحقیرآمیز، چه در اشغال‌های متعدد، چه در جنگ‌های تحمیلی و کودتاهای خارجی که در طول تاریخ کشورمان رخ داده است. درسی که از این تجربه‌ها می‌گیریم این است که داشتن قدرت، هرچند مهم است، اما تنها ابزار مبارزه با سلطه و استعمار نیست. آنچه اهمیت دارد اراده است، اراده‌ای که ملتی با آن می‌ایستد. مثلاً هرگاه ملت بزرگ ایران با آگاهی و تصمیم خود به میدان آمده، توانسته سلطه و استعمار را عقب براند، چه در نهضت ملی نفت، چه در ماجرای تحریم تنباکو، چه در انقلاب اسلامی و چه در جنگ ۱۲روزه. امروز نیز با نگاهی به آینده می‌بینیم که در مواجهه با استعمار فرانو، جنگ شناختی، جنگ روایت‌ها و حوزه فناوری‌ها نیازمند خودآگاهی و ایمان در این مسیر هستیم. مجموعه ۳۰جلدی استعمارشناسی یک رادار ملی برای دشمن‌شناسی محسوب می‌شود. دشمنان و استعمارگران در کمین ملت ایران هستند. یکی از ارزش‌های این مجموعه پیوند میان پژوهش و سیاست است. نباید اختلافی بین دانشگاه و میدان عمل وجود داشته باشد. این کتاب از این لحاظ بسیار کاربردی است.
دکتر قالیباف تأکید کرد: با مطالعه این کتاب متوجه می‌شویم که موضوع استعمار یک تاریخ مُرده نیست؛ یک موجود زنده است! البته امروز به شکل‌های جدید. دشمن‌شناسی ابزار جدی ما برای عقب‌راندن استعمار است. دشمن امروز تنها به‌دنبال اشغال سرزمین نیست. البته آنها در استعمار فرانو نیز به‌دنبال کشورگشایی هستند؛ ولی مهم‌ترین کار دشمنان امروز استعمار ذهن است. من خاطرم هست که چند وقت پیش در یک جلسه‌ای در جمعی از دوستان عزیز و جوانان بودم و گفتم امروز نباید ببینیم چه بخشی از سرزمین ما جدا شده است، بچه‌های نسل امروز یادشان هست که دشمن تلاش می‌کرد که مثلاً در غرب کشور، بخش کردستان را جدا کند. آن‌ها دنبال می‌کردند که بخش‌هایی را تجزیه کنند و حتی الان هم به دنبال آن هستند. ولی باید بدانیم که در استعمار، استعمارزدگی ذهنی و در استعمار نو، امروز تصرف ذهن‌های تک‌تک افراد یعنی سلطه و تجزیه یک ملت و یک جامعه است.
قالیباف عنوان کرد: به هر میزان، یعنی اگر یک نفر از جمعیت ۹۰ میلیونی ما ذهنش را بگیرند، در حقیقت از جمعیت ما، از ملت ما و از انقلاب ما جدا کرده‌اند. این‌گونه امروز باید به این خطر نگاه کنیم. در حقیقت، مطالعات میان‌رشته‌ای، به‌ویژه در مطالعات پسااستعماری، متمرکز به همین موضوعات وجوه هویتی، فکری، فرهنگی و زیست است. ما امروز اگر با این نگاه و دقت به جامعه‌مان نگاه کنیم، در جای‌جای جامعه‌مان رد پای آن‌ها را می‌بینیم.

دکتر زاکانی، شهردار تهران: مجموعه ۳۰ جلدی استعمارشناسی، آیینه ای برای عبرت آیندگان 
علیرضا زاکانی شهردار تهران در این مراسم ضمن خوش‌آمدگویی به ریاست مجلس شورای اسلامی و همه پژوهشگران ارجمند، از خالقان اثر ۳۰ جلدی «استعمارشناسی ایرانی» تقدیر و تشکر کرد.
وی «استبدادزدایی» و «استعمارستیزی» را دو بُعد اساسی انقلاب اسلامی دانست و گفت: امام (ره) پرچمدار اسلام ناب محمدی است. تقکری که در برابر اسلام التقاطی است. امام راحل معتقد به آگاه‌سازی مردم بود. با تکیه به روش انبیا، پرونده استبداد در این کشور بسته شد.
شهردار تهران با یادآوری آنکه استمرار انقلاب اسلامی جزء با حضور مردم امکان‌پذیر نبود، اضافه کرد: کسانی که به‌دنبال تعویق انتخابات یا مقابله با آرای مردم بودند، با مخالفت رهبر معظم انقلاب مواجه شدند.
زاکانی با اشاره به حرف‌ها و ایده‌های جدید انقلاب اسلامی در حوزه نظری و البته مقام عمل، بیان داشت: امام (ره) عدالت را در کنار آزادی مطرح کرد. او معنویت و آگاهی را به جامعه ایرانی هدیه کرد. امام (ره) در مقام عمل نیز نفی سلطه شرق و غرب و استقلال را به ملت‌های جهان معرفی کرد.
وی مقاومت را تجلی جریان «ضداستعماری» ایران دانست و اضافه کرد: نامه‌نگاری‌های رهبر معظم انقلاب با جوانان اروپایی برای نهادینه کردن همین ظرفیت‌ها و انتشار این اندیشه است. استعمار، اما امروز هم‌چنان بدنبال تسلط بر ملت‌ها است.
شهردار تهران مسیر استعمارگری را در عصر جدید کم‌نتیجه دانسته و تصریح کرد: اثر ۳۰ جلدی که امروز رونمایی می‌شود، برای پیش چشم گذاشتن تاریخ و عبرت آیندگان است. می‌باید از خالقان اثر تشکر کرد.
زاکانی تلاش‌های رژیم صهیونی و ایالات متحده را برای تسلیم و وابسته‌سازی‌کشور‌های منطقه را نمودی از استعمار جدید عنوان کرد و گفت: مسؤلیت بزرگ امروز ملت‌ها شناخت استعمار فرانو است. بزرگ‌ترین توان ایستادگی در برابر استعمار، خودباوری مبتنی بر ایمان است.
وی در خاتمه با تأکید بر اینکه استقلال سیاسی برای کشورمان حاصل شده، اما تا استقلال فرهنگی و اقتصادی فاصله زیاد است، بیان داشت: تحقق این امر جز با تلاش و آگاهی و قیام مردم و مسؤلان برای ساخت ایران اسلامی شدنی نخواهد بود.

تقدیر از نویسندگان کتب استعمارشناسی
در ادامه این برنامه، باحضور رئیس مجلس شورای اسلامی، شهردار تهران و رئیس پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، از خانواده شهدای اقتدار تقدیر و تکریم شد. همچنین در بخش پایانی مراسم نیز از نویسندگان مجموعه «استعمارشناسی ایرانی» تجلیل به‌عمل آمد./پایان

فهرست کتاب‌های مطالعات عالی استعمارشناسی و مؤلفان آثار

مجموعه اول استعمارشناسی معرفتی و زبانی
1- دکتر آزیتا افراشی
نظریه پردازی پسا استعماری از منظر زبان شناسی
2- دکتر محسن بهلولی فسخودی
نظریه استعمارزدایی ذهن (بر اساس کتاب فلسفه های تعلیم و تربیت استعمار زدا) 
3- دکتر عبدالمجید مبلغی
روش شناسی گذر از استعمار نو (بررسی روش شناسانه گام های مؤثر در استعمارزدایی معرفت شناسانه) 
4- دکتر مهری جلالی 
تفکر استیلایی و امپریالیسم زبانی (براساس کتاب ایدئولوژی و هژمونی کتابهای درسی آموزش زبان انگلیسی) 
5- دکتر احمد شاکری
بازخوانی انتقادی استعمار در واژگان مطالعات پسا استعماری 

مجموعه دوم استعمارشناسی نظری و فلسفی
6- دکتر سید مصطفی شهر آیینی
بازخوانی انتقادی فلسفه سیاسی جان لاک و استعمار انگلستان در آمریکا (بر اساس کتاب جان لاک و آمریکا: دفاع از استعمارگری انگلیس)
7- دکتر سمیه کریمی
ابعاد مکتب فکری پسا استعماری معاصر (نقد گفتمان شرق شناسانه استعمار نو بر اساس کتاب ادوارد سعید و پسا استعمار)
8- دکتر شاهین آریامنش
نظریه دو قطبی سازی بر ساخته استعمارگران اروپایی (شرق ستیزی، دگر ستیزی و هویت‌سازی)
9- دکتر طیبه محمدی کیا
نظریه پردازی گفتمان پسا استعمارگرایی (بازخوانی انتقادی استعمار در نظریه پردازی های بومی و جهانی پسااستعمارگرایی)
10- دکتر آندیا نعمتی
واکاوی نظریة تناسب رشد علم و فناوری با توسعه امپراتوری های استعماری

مجموعه سوم استعمارشناسی به روایت اسناد منابع و متون
11- دکتر علیرضا جوادزاده
کتاب شناسی تحلیلی استعمار پژوهی در ایران (دسته بندی و واکاوی دیدگاه ها درباره استعمار در ایران) 
12- سرکار خانم مهدیه مرادپور 
دکتر محمد حسن رجبی (دوانی)
میراث مکتوب استعماری و ضد استعماری در متون دوره صفوی و قاجار
13- دکتر محمد کفاش 
فرهنگ اطلاعاتی و علم استعمار شناسی (رده بندی محتوایی و مدل رمزنگاری در تحلیل اسناد لانه جاسوسی آمریکا در ایران) 

14- دکتر الهام ملک زاده 
استعمار شناسی و تحولات بعد از جنگ جهانی دوم در ایران (روایت تحلیلی اسناد و گزارشهای کنفرانس سران متفقین در تهران) 
15- دکتر مریم هاشمی
منبع شناسی استعمار پژوهی در جهان عرب (با تأکید بر یک صد سال اخیر: ۱۹۲۰-۲۰۲۳م)

مجموعه چهارم استعمارشناسی فرهنگی و هویتی
16- دکتر موسی نجفی
هویت دینی استعمار شناسی ایرانی
17- دکتر بهزاد اصغری
بازخوانی انتقادی تغییر هویت جوامع استعمار شده (گذار از روایت رسمی به روایت جای گزین)
18- دکتر سید نورالدین محمودی
سیاستهای استعمار فکری و فرهنگی در ایران (با تأکید بر ضرورت تحول در نظام آموزشی ایران)
19- جناب آقای سید سجاد شریعتی 
(همکاران کتاب دکتر سید کیارش شیخ الاسلام، و دکتر داوود طالقانی)
مؤلفه های استعمار سایبری و پی آمدهای آن 
20- جناب آقای محمدرضا معتضدیان
واکاوی سینمای پسااستعماری و تأثیر آن در ایران 

مجموعه پنجم استعمارشناسی اجتماعی و اقتصادی
21- دکتر علیرضا زکی زاده رنانی
نسبت سنجی سبک زندگی ایرانیان در مواجهه با استعمار 
22- دکتر صفورا برومند
سیاست های استعماری کمپانی هند شرقی انگلیس در خلیج فارس (بر اساس گزارشهای سه گانه ۱۷۹۰ - ۱۸۰۰ م / ۱۲۰۵ - ۱۲۱۵ ق)
23- دکتر مریم کامیار
نسبت سنجی سبک معماری ایرانی در مواجهه با استعمار فرهنگی (بررسی معماری مستعمراتی در ایران بین سالهای ۱۳۰۴ تا ۱۳۲۰ ش)
24- جناب آقای حمید رضا یوسف زاده
تأثیر استعماری زنان مبلغ انجمن تبلیغی کلیسا در ایران عصر قاجار 
25- دکتر مهسا ویسی
نظریه عقل استعماری امپراتوریهای خودکامه غربی (کمپانی هند شرقی بحران و دگرگونی دولت امپراتوری بریتانیا)

مجموعه ششم استعمار شناسی تاریخی و سیاسی
26- دکتر موسی حقانی
جریان شناسی نفوذ استعمار انگلستان در ایران استعمار یا استدمار
27- دکتر محمد علی فتح اللهی
تکاپوی استعمار در مناسبات بین المللی غرب آسیا (در دوره جنگ های ایران و روس)
28- دکتر کامیار صداقت ثمر حسینی
نقش استعمار غرب در ایجاد جریانهای تکفیری 
29- جناب آقای محمد صادق ابوالحسنی
اصول سیاست استعمار انگلیس در ایران
30- دکتر حبیب الله بابایی
نسبت فرآیند ترجمه با استعمار و استعمار زدایی در تاریخ معاصر ایران

31- دکتر مصطفی مرتضوی 
‏‫ایران و استعمار‬‏‫: مجموعه پوسترهایی پیرامون تاریخ مبارزات ایرانیان در مواجهه با استعمار‏‫

32- مهندس حسن فقیه عبداللهی
استعمارشناسی ایرانی برای نوجوانان 
 

گزارش تصویری