اخبار شورا

«نشست بازخوانی علوم انسانی از دفاع ایرانی»
به مناسبت هفته پژوهش

«نشست بازخوانی علوم انسانی از دفاع ایرانی»

«نشست بازخوانی علوم انسانی از دفاع ایرانی» جنگ‌ها را با زایش ملت‌ها نسبتی است و هر آنکه خواسته باشد تا که ملتی را بشناسد، ناچار از توجه به جنگ‌هایشان است. ملت‌ها در جنگ‌ها، آنجاکه خطری بزرگ تهدیدشان کرده است، متذکر وجود جمعی خود می‌شوند و به آزمون کشیده می‌شوند که آیا به واقع شایسته نامی واحد هستند و حقیقتا باهم، و نه در کنار هم، زندگی می‌کنند. به این اعتبار، جنگ همواره خطابی به وجود جمعی یک ملت دارد و خطرش، فرصتی برای ظهور وحدت آنهاست. این چنین ملت‌های بزرگ همواره به استقبال جنگ‌شان رفته‌اند و از مواجهه با آن نهراسیده‌اند. در میان ملت‌ها، ملت ایران در میانه‌ی جنگ‌ها تاریخ خود را نوشته و هویت جمعی خود را رقم زده است. کسی نمی‌تواند تاریخ حوادث جهان را بخواند و نام ایران را نبرد. همین جنگ ۱۲ روزه با اینکه کوتاه بود، اما نشانی از پایداری ایران داشت؛ بنگریم و بپرسیم که کدام کشور و ملتی است که آماده آن باشد تا با بزرگترین قدرت‌های نظامی منطقه و جهان طرف شود و تسلیم نشود؟ این تسلیم نشدن و این ایستادگی، موضوعی برای تفکر است، بیشتر از آنکه مناسب تبلیغ و تفاخر باشد. علوم انسانی در ایران، اگر به وجود جمعی انسان ایرانی می‌اندیشد و بهروزی او را دنبال می‌کند، بیش از پیش باید بر این پدیده چشم دوخته و از آن نه تنها، یکبار دیگر جوهره ملی ایران را به فهم آورد بلکه ببیند چگونه می‌تواند با تکیه بر آن چیزی از شیوه‌ی زیستن ایرانی و فرصتی برای حرکت و تحول آن بجوید. ما در ایران هرچند ایستادگی را تمرین کرده‌ایم اما هنوز در فاصله‌ای با این ایستادگی، نتوانسته‌ایم زندگی و پیشرفت شایسته‌ی خویش را پیدا کنیم. پرسش مهم این است که آیا در پس این جنگ، امکانی برای تفکر به شیوه‌ای از تحول در زندگی برای ما باز شده است؟ آیا این جنگ که هنوز در میانه آنیم، فرصتی و انگیزه‌ای برای حرکتی تازه در ما ایجاد کرده است؟ اینها و پرسش‌هایی از این دست، نه تنها برای ایران ضروری است، بلکه فرصتی بی‌نظیر برای حیات علوم انسانی ایرانی گشوده است. این نشست این مسئله اساسی را مدنظر خواهد داشت و تلاش خواهد کرد تا آن را از منظر اساتید برجسته کشورمان به بحث بگذارد. زمان نشست: سه‌شنبه دوم دی ماه ۱۴۰۴؛ از ساعت ۱۵-۱۷ مکان نشست: پژوهشگاه علوم انسانی، طبقه دوم، سالن ادب

ادامه مطلب
به مناسبت هفته پژوهش: گروه فقه و حقوق شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی برگزار می کند
نشست انضمامیت قانون اساسی در رویکردی ساز و کار محور: نقد و بررسی کتاباصلاح اساس تآلیف ریچارد آلبرت

به مناسبت هفته پژوهش: گروه فقه و حقوق شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی برگزار می کند

نشست «انضمامیت قانون اساسی در رویکردی سازوکار محور» نظم زندگیِ مبتنی بر قانون اساسی سخن از مواجهه انسان با جهانِ خود از رهگذر وضعی تثبیت‌شده است. انسان هنگامیکه قانون اساسی را بر زندگی خود پذیرا می‌شود گویی حدّی از هستی خود را به دست آورده و متعین ساخته است که با قانون اساسی آن را ابراز کرده و درصدد نگاهداشت‌اش بر می‌آید. قانون اساسی، حدّ هستی جمعی انسان را حکایت می‌کند. قوانین اساسی اگر هستی جمعی انسان‌ها را در موقعیت تثبیتِ جهان دلالت می‌کنند، نمی‌توان آن‌ها را بسان متونی بی‌جان تصور کرد که آماده‌ی هرگونه مواجهه‌ای از ناحیه اهالی قدرت باشند. قوانین اساسی نیز همچون موجودی زنده پا به زندگی گذاشته، نفس کشیده، تغییر کرده و می‌میرند. این اندام‌واره‌ی زنده چگونه می‌تواند از زندگی استقبال کرده و همچون فضایی که نفس کشیدن یک جمعیت سیاسی با آن معنا می‌یابد خود را در صحنه زندگی حاضر کند؟ اصلاح قانون اساسی سخن از نسبت قانون اساسی همچون موجودی زنده (و چه‌بسا مرده) با جهان و صحنه زندگی واقعی انسانی است. اینکه یک قانون اساسی چگونه امکان اصلاح را در خود مهیا می‌کند نشانگر این مهم است که قانون اساسی چگونه می‌تواند در تغییرات زندگی انسانی واقعی حضور بیابد. قانون اساسی در چه شرایط و موقعیتی امکان اصلاح‌پذیری دارد؟ آیا اصلاح‌پذیری قانون اساسی برآمده از موقعیتِ تولد این متن است یا ناشی از قواعدی طراحی شده است که در ذات خود بی‌توجه به موقعیت تاسیس، درون متن تعبیه می‌شوند؟ این پرسشی است که بنا داریم به بهانه انتشار کتاب «اصلاح اساس: ساختن، نقض کردن و تغییر دادن قانون اساسی اثر ریچارد آلبرت» مورد پی‌گیری علمی و محل گفت‌وگو قرار بدهیم. بدین رو، نشست «انضمامیت قانون اساسی در رویکردی سازوکار محور» با حضور دکتر سید ناصر سلطانی، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه تهران، دکتر مهدی هداوند، عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه علامه طباطبایی و نوید شیدایی، مترجم کتاب اصلاح اساس توسط گروه فقه و حقوق شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، با همکاری موسسه حقوق و سیاست نبراس در روز یکشنبه ۳۰ آذرماه ساعت ۹:۳۰ صبح در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می‌شود.

ادامه مطلب
گزارش دومین  نشست «نقد و بررسی کتاب اجماع لندن؛ اصول اقتصادی برای قرن بیست و یکم»

گزارش دومین نشست «نقد و بررسی کتاب اجماع لندن؛ اصول اقتصادی برای قرن بیست و یکم»

دومین نشست نقد و بررسی کتاب «اجماع لندن» صبح یکشنبه دوم آذرماه ۱۴۰۴ به‌صورت حضوری و مجازی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد. در این جلسه، اساتید اقتصاد توسعه با تأکید بر نبود اجماع نظری منسجم در کتاب، آن را بیشتر مجموعه‌ای از دیدگاه‌های پراکنده دانستند که با وجود تلاش برای فاصله‌گرفتن از «اجماع واشنگتنی»، همچنان در چارچوب منطق بازار و گفتمان نئولیبرال باقی می‌ماند. حاضران به تناقض‌های محتوایی اثر در حوزه‌هایی چون محیط زیست، بازار کار، تجارت و نهادها اشاره کردند و ضعف کتاب در پیوند دادن نظریه و عمل و ارائه راهکارهای اجرایی را از چالش‌های اصلی آن برشمردند. در پایان، بر تدوین مقالات انتقادی به زبان انگلیسی و ادامه جلسات با هدف انتشار یک ویژه‌نامه بین‌المللی تأکید شد.

ادامه مطلب
نشست علمی «قانون و قدرت» ؛ از تحدید تا برساخت متقابل
گروه فلسفه شورای بررسی متون با همکاری دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی برگزار میکند:

نشست علمی «قانون و قدرت» ؛ از تحدید تا برساخت متقابل

رابطه میان «قانون» و «قدرت» همواره یکی از چالش‌برانگیزترین مباحث در فلسفه حقوق و اندیشه سیاسی بوده است. آیا قانون صرفاً ابزاری برای مهار و تحدید قدرت است، یا خود محصول و برساخته‌ای از روابط قدرت؟ در این نشست تخصصی، دکتر محمدحسین زارعی و دکتر اباصالح تقی‌زاده طبری، فراتر از کلیشه‌های رایج، به واکاوی رابطه میان این دو مفهوم می‌پردازند و از گذارِ نگاهِ سنتیِ «تحدید قدرت توسط قانون» به نظریه‌های جدیدترِ «برساخت متقابل» سخن خواهند گفت. این گفتگو فرصتی است برای بازاندیشی در مبانی حقوق عمومی و فهم عمیق‌تر سازوکارهای حکمرانی.

ادامه مطلب
گزارش نشست «نقد و بررسی کتاب اجماع لندن؛ اصول اقتصادی برای قرن بیست و یکم»

گزارش نشست «نقد و بررسی کتاب اجماع لندن؛ اصول اقتصادی برای قرن بیست و یکم»

نخستین نشست از سلسله جلسات نقد و بررسی کتاب «اجماع لندن: اصول اقتصادی برای قرن بیست‌ویکم» (منتشرشده توسط مدرسه اقتصاد لندن، اکتبر ۲۰۲۵) ۲۵ آبان‌ماه ۱۴۰۴، توسط گروه اقتصاد شورای بررسی متون و کتب علوم انسانیِ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد.

ادامه مطلب

برنامه‌ریزی علمی با محوریت روش‌شناسی حقوقی و مطالعات تطبیقی

جلسه با پیشنهاد برنامه‌های علمی شامل درسگفتار روش‌شناسی حقوق (۸ جلسه)، نقدنامه کلزن، دو نشست تخصصی در امکان‌سنجی مطالعات تطبیقی و گذار به حقوق‌بین‌الملل چندقطبی، و سفارش سه مقاله برای پژوهش‌نامه انتقادی متون برگزار شد. اعضا بر تمرکز بر اساتید به‌عنوان مخاطب اصلی، برگزاری نشست‌ها در دانشگاه‌ها، تنوع فرمت فعالیت‌ها، انتشار کتاب از جلسات، و سفارش مقالات علمی-پژوهشی در روش‌شناسی حقوقی تأکید کردند. جمع‌بندی شامل تعیین موضوعات گفت‌وگوی علمی و دعوت از دکتر حکمت‌نیا برای نگارش مقاله در حوزه روش‌شناسی بود.

ادامه مطلب
متن خوانی کتاب نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی: اثر داگلاس نورث

متن خوانی کتاب نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی: اثر داگلاس نورث

گروه مدیریت و سیاستگذاری شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در همکاری با فصلنامه برآیند برگزار می‌کند:‌ حلقۀ متن‌خوانی کتاب نهادها، تغییرات نهادی و عملکرد اقتصادی اثر داگلاس نورث‌

ادامه مطلب
نشست نقد و بررسی کتاب «روش‌شناسی علم کلام» با حضور اساتید برجسته کلام اسلامی
گزارش خبری

نشست نقد و بررسی کتاب «روش‌شناسی علم کلام» با حضور اساتید برجسته کلام اسلامی

نشست نقد و بررسی کتاب «روش‌شناسی علم کلام» نوشته دکتر رضا برنجکار، رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث، در تاریخ ۱۵ مهر ۱۴۰۴ به صورت حضوری و آنلاین توسط شورای بررسی متون پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار شد و بر محور حجیت اخبار آحاد در عقاید اسلامی تمرکز داشت. دکتر برنجکار در ارائه خود، کتاب را به عنوان منبعی پایه‌ای برای استنباط معارف دینی از قرآن، سنت و عقل معرفی کرد و تأکید نمود که اعتقاد عملی قلبی است که با کل‌نگری به منابع دینی، بدون وابستگی مطلق به خبر واحد، به یقین معرفتی منجر می‌شود و کلام را به ابزاری تمدن‌ساز تبدیل می‌کند. دکتر رستمی کیا به عنوان ناقد اول، بر حفظ هویت مستقل کلام از اصول فقه، تقسیم استراتژی‌های کلام به تهاجمی، رقابتی، محافظه‌کارانه و تدافعی، و لزوم افزودن بخش رصد محیطی برای مواجهه با شبهات نوین اصرار ورزید و تأثیر فلسفه یونانی را منفی ارزیابی کرد. حجت‌الاسلام حسن طارمی راد، ناقد دوم، خبر واحد سنتی را در عقاید فاقد حجیت دانست و بر تفاوت عقلانیت کلامی و فقهی، و لزوم قرائن مجموعه‌ای مانند نقادی رجالی و درایه‌ای برای وثوق تأکید کرد. در پاسخ، دکتر برنجکار رویکرد توصیفی کتاب را دفاع کرد و بر استقلال کلام با اصول مشترک، و نقش تمدنی آن در هدایت جامعه پافشاری نمود. این رویداد با قدردانی از شرکت‌کنندگان پایان یافت و بر ضرورت گفتگوهای علمی در کلام اسلامی برای پاسخ به چالش‌های معاصر تأکید کرد.

ادامه مطلب
ایستاده در آستانه زمان
شماره ششم نقدنامه علوم انسانی منتشر شد.

ایستاده در آستانه زمان

شماره ششم نقدنامه علوم انسانی با دبیری علمی رضا محمدی و به همت گروه فقه و حقوق شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی تولید شده و علاوه بر ارائه شش بازخوانی از ایده توماس آکویناس درباره قانون توسط سید حمید طالب‌زاده، سید محمدحسین کاظمینی، مهدی شهابی، سعید ماخانی، ابراهیم رنجبر، یوسف خرم‌پناه حاوی یادداشت‌هایی از سید محمدتقی چاوشی، محمدهادی محمودی و رُمی براگ درباب ایده قانون انسانی در مسیحیت می‌باشد.همچنین متن رساله قانون از کتاب زبده الهیات (summa theologiae) همراه با دو رساله از دونس اسکوتوس درباب مواجهه‌ای متفاوت با طرح ایده قانون انسانی در آکویناس برای نخستین بار به صورت کامل از زبان لاتین ترجمه شده است.

ادامه مطلب
نشست تخصصی اقتصاد و مطالعات میان‌رشته‌ای؛ گرامی‌داشت آثار و افکار دکتر تمدن‌جهرمی

نشست تخصصی اقتصاد و مطالعات میان‌رشته‌ای؛ گرامی‌داشت آثار و افکار دکتر تمدن‌جهرمی

نشست علمی "اقتصاد و مطالعات میان‌رشته‌ای؛ گرامی‌داشت آثار و افکار دکتر تمدن‌جهرمی" به همت گروه اقتصاد شورای بررسی متون و با همکاری دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران برگزار می شود.

ادامه مطلب
در ورطهٔ سوفسطایی/شمارۀ دوم نقدنامه علوم انسانی منتشر شد

در ورطهٔ سوفسطایی/شمارۀ دوم نقدنامه علوم انسانی منتشر شد

شمارۀ دوم نقدنامه علوم انسانی به همت گروه علوم سیاسی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی منتشر شد. در این اثر علاوه بر ارائه سه بازخوانی از ایدهٔ اشمیت دربارهٔ اساس، مقدمه‌ای دربارهٔ نظم پیشاحقوقی و یادداشتی درباره تحقق اساس و قانون اساسی در ایران معاصر توسط اباصالح تقی‌زاده طبری منتشر شده است.

ادامه مطلب
نشست ایران و بحران نظریه حقوق اساسی
نشست نقد و بررسی کتاب درآمدی بر حقوق اساسی نانوشته

نشست ایران و بحران نظریه حقوق اساسی

نشست نقد و بررسی "کتاب درآمدی بر حقوق اساسی نانوشته" به همت گروه فقه و حقوق شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی در روز شنبه ۲ دی ۱۴۰۲ در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می گردد

ادامه مطلب
تحول در علوم انسانی نیازمند «بازخوانی» متون مؤسس است
مدیرمسئول مجله «نقدنامۀ علوم انسانی» در گفت‌وگو با ایبنا:

تحول در علوم انسانی نیازمند «بازخوانی» متون مؤسس است

بخش دوم گفت‌وگوی ایبنا با محمدحسن نیلی: مشکل این است که ما علم را به school یا به عبارتی وضع مدرسیِ آن تقلیل داده ایم و بدتر آن که آن را نیز به کلاس درس و ملزومات آن محدود کرده ایم، در نتیجه تاکید رفته روی اصلاح سرفصل دروس! خب طبیعتا این مسیر راهی به تحول علم پیدا نخواهد کرد. اگر علم می‌خواهد متحول شود باید جدی گرفته شود یعنی به نحو دیگری مالِ خود شود. فرآیند مالِ خود کردن علم در بازخوانی انتقادی نقاط تاسیس و تکوین علوم اتفاق می افتد. این همان چیزی است که ما از مفهوم «بازخوانی» انتظار داریم که در نقدنامه مورد توجه است.

ادامه مطلب
تحول علوم انسانی را از دریچه «نقد» دنبال می‌کنیم
مدیرمسئول مجله «نقدنامۀ علوم انسانی» در گفت‌وگو با ایبنا:

تحول علوم انسانی را از دریچه «نقد» دنبال می‌کنیم

بخش اول گفت‌وگو با دکتر محمدحسن نیلی، دبیر شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی: مسئله اصلی ما در شورا پیگیری تحول علوم انسانی از دریچه «نقد» است. موضع ما وارد شدن در خود چرخه علم از دریچه بازخوانی متون اصلی است البته از منظری تازه و متوجه به مسائلی تازه. مسئله اینجاست ما اگر بخواهیم به علوم انسانی بپردازیم و آن را متحول کنیم، نیاز داریم به اینکه بدانیم علوم انسانی در چه موقعیتی است تا بخواهیم نقد کنیم، بتوانیم به آن بپردازیم و کار جدید روی آن کنیم.

ادامه مطلب
فارابی گشت تازه‌ای در مسیر فلسفه ایجاد کرد
داوری اردکانی در مراسم رونمایی از «نقدنامه علوم انسانی»:

فارابی گشت تازه‌ای در مسیر فلسفه ایجاد کرد

رضا داوری اردکانی به مناسبت هفته پژوهش، در مراسم رونمایی از شماره اول نقدنامه علوم انسانی و دو اثر دیگر درباره وی، در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی حاضر شد. اولین شماره «نقدنامه علوم انسانی» که توسط شورای بررسی متون علوم انسانی منتشر شده است، به کتاب «فارابی، مؤسس فلسفه اسلامی» پرداخته است.

ادامه مطلب
نقد و بررسی کتاب « فارابی، موسس فلسفه اسلامی»
شماره یکم نقدنامه علوم انسانی منتشر شد

نقد و بررسی کتاب « فارابی، موسس فلسفه اسلامی»

ماهنامهٔ نقدنامهٔ علوم انسانی که به همت شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی منتشر می‌گردد نشریه‌ای عمومی است که در فواصل ماهانه، یکی از متون شاخص را که اغلب مورد توجه کافی قرار نگرفته به بحث و بررسی نخبگان علوم انسانی گذاشته و علاوه بر طرح علمی آن، معاصریت آن را نیز دنبال می‌نماید. 

ادامه مطلب
نشست «بحران جدایی سیاست از اداره» برگزار می‌شود
توسط گروه مدیریت و سیاست‌گذاری شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی:

نشست «بحران جدایی سیاست از اداره» برگزار می‌شود

نشست «بحران جدایی سیاست از اداره»، پیرامون آراء ویلسون در تأسیس مدیریت دولتی و نتایج آن برای امروز ما، سه‌شنبه، ۹ خرداد ۱۴۰۲ در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می شود.

ادامه مطلب
بحران علم در دوگانه علوم انسانی آکادمیک و عامه پسند
شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی به مناسبت هفته پژوهش برگزار می کند:

بحران علم در دوگانه علوم انسانی آکادمیک و عامه پسند

شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی به مناسبت هفته پژوهش، برنامه ای علمی با عنوان «بحران علم در دوگانه علوم انسانی آکادمیک و عامه پسند» در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برگزار می کند.

ادامه مطلب