تصویب برنامه‌های پژوهشی پیشنهادی اعضای هیأت علمی پژوهشگاه

سی‌وهشتمین جلسه شورای پژوهشی پژوهشگاه 26 تیر ‌ماه 1402 در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور اعضای شورا برگزار شد. در این جلسه علاوه بر تنفیذ و تصویب برنامه‌های پژوهشی انفرادی (نوع الف و ب) و گروهی پیشنهادی اعضای هیأت علمی پژوهشکده‌های مختلف پژوهشگاه؛ برخی دیگر از طرح‌های تألیفی پیشنهادی مرتبط با طرح کلان ملی «استعمارشناسی در ایران» نیز به تصویب اعضای شورای پژوهشی رسید. همچنین در بخش دیگری از جلسه شورا، پس از حضور دکتر رضا غلامی، رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و ارائه توضیحاتی درباره فرایندهای برگزاری و بخش‌های مختلف جشنواره بین‌المللی فارابی، اعضای شورا پیشنهادها و دیدگاه‌های خود را درباره حضور فعالانه و پررنگ‌تر اعضای پژوهشگاه و اندیشمندان علوم انسانی در این جشنواره مطرح کردند.

تأکید بر مواجهه منطقی، صادقانه و مبتنی بر خرد جمعی با مسائل و پرهیز از سیاسی و جناحی کردن اختلاف‌نظرها

در ابتدای جلسه دکتر موسی نجفی، رئیس پژوهشگاه، پس از درود و صلوات بر پیامبر خاتم صلّ ا... علیه و آله و سلّم و اهل بیت علیهم السلام، اعاده مالکیت یکی از املاک پژوهشگاه در تهران را به همکاران پژوهشگاه تبریک گفت.

رئیس پژوهشگاه در ادامه بر اهمیت جایگاه گفت‌وگوی منطقی و متناسب با شأن و جایگاه مورد انتظار از اعضای پژوهشگاه در مواجهه با مسائل مورد اختلاف تأکید کرد و ادامه داد: اختلاف نظر میان انسان‌ها ازجمله اعضای پژوهشگاه امری طبیعی است اما آنچه اهمیت دارد و باید مورد توجه قرار گیرد، نحوه مواجهه با این اختلاف‌نظرهاست تا ضمن جلوگیری از تعمیق و گسترش آن به صورت‌های نادرست و غیرشفاف، راهکاری برای رفع آن بیابیم. یکی از اختلاف‌نظرهای مطرح شده در مورد ساختار پژوهشکده‌ها و گروه‌های مختلف پژوهشگاه است. چنان‌که در جلسات پیشین شورا نیز ضمن بحث از اولویت‌های پژوهشی مشخص شد، شکل‌گیری و وضعیت موجود پژوهشکده‌ها و مراکز مختلف در پژوهشگاه براساس سلیقه شخصی بوده است و نه یک رویه منطقی و علمی. از آنجا که از سوی برخی اعضای پژوهشگاه نقدهایی به ساختار فعلی پژوهشکده‌ها و مراکز و گروه‌های آنها مطرح شده است و اینکه در برخی پژوهشکده‌ها و مراکز، گروه‌های علمی به صورت نامتوازن یا اعضای هیأت علمی با تخصص‌های مختلف حضور دارند، این مسئله منجر به شکل‌گیری اختلاف‌نظرهایی در ساختار یکی از پژوهشکده‌ها شده است.

دکتر نجفی بر طرح علمی این اختلاف‌نظر و بررسی آن در نشست آتی سلسله‌نشست‌های گفت‌وگوی انتقادی تأکید کرد: در این نشست دیدگاه‌ها و نظرات نمایندگان اعضای گروه‌های مختلف به صورت علمی و متناسب با شأن و جایگاه پژوهشگاه طرح خواهد شد. علاوه بر این نشست علمی، ضرورت دارد کمیته‌ای با حضور برخی از اعضای شورای پژوهشی به منظور بررسی دیدگاه‌ها و پیشنهادات مختلف این افراد تشکیل شده و نتیجه آن به شورای پژوهشی به منظور تصمیم‌گیری مبتنی بر خرد جمعی منعکس شود. وی با نقد سیاسی‌کاری‌ها در برخورد با اختلاف‌نظرهای طبیعی مختلف اعم از علمی یا اداری و طرح موضوع در فضای خارج از پژوهشگاه ادامه داد: تلاش و سیاست مدیریت پژوهشگاه همواره بر برخورد شفاف و صادقانه با مسائل مختلف علمی یا اداری و پرهیز از نگاه سیاسی یا جناحی بوده است و همواره بر تصمیم‌گیری مبتنی بر خرد جمعی و بهره‌گیری از دیدگاه‌های مختلف به‌ویژه اعضای شورای پژوهشی تأکید شده است. چنین رویکردی در برخی مسائل گذشته نتایج مثمرثمر و خوبی داشته است و در مسائل مختلف نیز چنین رویه‌ای ادامه خواهد یافت.

تنفیذ و تصویب برنامه‌های پژوهشی پیشنهادی اعضای هیأت علمی پژوهشگاه

در بخش بعدی جلسه عناوین و مجریان برنامه‌های پژوهشی انفرادی (نوع الف) پیشنهادی اعضای هیأت علمی از پژوهشکده‌های مختلف پژوهشگاه توسط دکتر معین‌زاده قرائت و پس از توضیح و تبیین رئیس پژوهشکده ذی‌ربط درباره برنامه پیشنهادی، با توجه به طرح نکاتی از سوی اعضای شورا، تنفیذ برنامه‌ پژوهشی مشروط به انجام اصلاحات و تأیید از سوی معاونت پژوهشی و تحصیلات تکمیلی شد.

همچنین دکتر مهدی معین‌زاده، مدیر پژوهشی پژوهشگاه، عناوین و مجریان برنامه‌های پژوهشی انفرادی (نوع الف و ب) و گروهی پیشنهادی اعضای هیأت علمی از پژوهشکده‌ها و مراکز پژوهشی مختلف پژوهشگاه ازجمله پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات؛ پژوهشکده اخلاق و تربیت؛ پژوهشکده اقتصاد؛ و پژوهشکده زبان و ادبیات را قرائت و اعضای شورا با تصویب و تنفیذ برنامه‌های پژوهشی پیشنهاد شده موافقت کردند.

همچنین در این بخش از جلسه شورا، دو برنامه پژوهشی پیشنهادی اعضای هیأت علمی پژوهشگاه ذیل طرح کلان ملی «استعمارشناسی در ایران» نیز به تصویب اعضای شورا رسید.

بررسی راهکارهای حضور فعالانه و پررنگ‌تر پژوهشگاه در جشنواره بین‌المللی فارابی

در بخش پایانی جلسه شورا، با حضور دکتر رضا غلامی، رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و ارائه توضیحاتی از فرایندهای برگزاری و بخش‌های مختلف جشنواره بین‌المللی فارابی، اعضای شورا پیشنهادها و دیدگاه‌های خود را درباره حضور فعالانه و پررنگ‌تر اعضای پژوهشگاه و اندیشمندان علوم انسانی در این جشنواره مطرح کردند. دکتر غلامی ضمن تشریح ساختار و تاریخچه برگزاری جشنواره بین‌المللی فارابی در طول سالیان مختلف گفت: این جشنواره از سوی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ویژه علوم انسانی و علوم اسلامی از سال 1386 به صورت سالانه برگزار شده است. دبیرخانه جشنواره در پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی قرار دارد و سالانه بین سه تا پنج هزار اثر در سامانه مربوط به معرفی آثار جهت طی کردن فرایندهای مختلف ارزیابی ثبت می‌شود.

وی ادامه داد: جشنواره در دو سطح جوان و بزرگسال به دریافت، بررسی و انتخاب آثار برگزیده می‌پردازد و علاوه بر این بخش از پیشکسوتان علوم انسانی ایران؛ شخصیت‌های پیشرو در حوزه علوم انسانی ایران؛ مترجم برتر و تاثیرگذار در حوزه اهداف جشنواره؛ انجمن علمی برتر؛ و نشریه علمی پژوهشی برتر نیز قدردانی می‌شود. همچنین اندیشمندان غیرایرانی فعال و دارای آثار پژوهشی در زمینه ایران، ادبیات فارسی و ایران‌شناسی نیز شناسایی و از آنان قدردانی می‌شود. بیشترین اهتمام این جشنواره به شناسایی نوآوری‌های علمی در حوزه علوم انسانی و علوم اسلامی است و در وهله اول به دنبال قدردانی از اندیشمندانی است که در این حوزه کار علمی ممتاز کرده‌اند.

رئیس پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به برخی فوائد و آثار جانبی جشنواره نیز اشاره کرد و گفت: با توجه مشارکت بسیاری از اندیشمندان و اصحاب علوم انسانی در این جشنواره، آگاهی از آخرین وضعیت و پیشرفت‌های پژوهش و نوآوری در حوزه علوم انسانی براساس اطلاعات به دست آمده در جشنواره قابل ارزیابی است. این ارزیابی به رئیسان دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی این امکان را می‌دهد تا نسبت به سیاست‌گذاری و جهت‌دهی به فعالیت‌های علمی و پژوهشی خود برنامه‌ریزی لازم را صورت دهند. علاوه بر این، امکان حمایت از نخبگان برای نیل به نقطه مطلوب در پروژه‌های علمی آنان نیز فراهم می‌شود.

دکتر غلامی به برخی تفاوت‌های جشنواره امسال با سال‌های گذشته اشاره کرد و گفت: با تصویب افزایش جوایز جشنواره در کمیته‌‌های مختلف علمی و تأیید و حمایت وزیر محترم علوم، تحقیقات و فناوری، جوایز جشنواره در سال جاری نسبت به سال‌های گذشته افزایش قابل قبولی داشت. با توجه به قبول و تصویب پیشنهاد اعطای جایزه علمی پژوهشی در زمینه صلح و دوستی، این جایزه نیز به سایر جوایز جشنواره در زمینه آثار پژوهشی مرتبط با صلح و دوستی افزوده شد. با توجه به حساسیت و تأکید وزارت علوم مبنی بر مشارکت دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و انجمن‌ها در طرح‌های بین‌المللی، جایزه دیپلماسی علمی نیز به جوایز این دوره افزوده شد که با توجه به تعریف و ابلاغ شاخصه‌ها و معیارهای مختلف آن، به فعال‌ترین مرکز در این زمینه اختصاص یافت.

در ادامه اعضای شورای پژوهشی پژوهشگاه نیز سؤالات، پیشنهادها و دیدگاه‌های خود را درباره فرایندهای مختلف برگزاری جشنواره و حضور فعالانه و پررنگ‌تر اعضای پژوهشگاه و اندیشمندان علوم انسانی در این جشنواره مطرح کردند. از مهم‌ترین محورهای موردنظر اعضای شورای پژوهشی تأکید بر برنامه‌ریزی برای کشف آثار برجسته و ایجاد سازوکارهای آن در دبیرخانه جشنواره و گروه‌های علمی آن؛ تقویت بخش بین‌الملل جشنواره و... بود./پایان