درباره جایزه کتاب سال «طبقه‌بندی وزن‌های شعر فارسی»

کتاب «طبقه‌بندی وزن‌های شعر فارسی» نیز یکی از کتاب‌هایی بود که توانست جایزه سال کتاب (1398) را به خود اختصاص دهد. جالب است درباره نشر و تکمیل این کتاب بدانیم؛ استاد ابوالحسن نجفی شاگرد خلف و ادامه‌دهندهٔ روش دکتر پرویز ناتل‌خانلری در مطالعات وزن شعر فارسی بود. وی پس از انتشار مقالهٔ معروف «اختیارات شاعری» در مجلهٔ جنگ اصفهان (۱۳۵۲) و تکمیل بحث خانلری در حوزهٔ قواعد تقطیع وزن شعر، به مسئله‌ی طبقه‌بندی وزن‌های شعر فارسی روی آورد و در نهایت در سال ۱۳۵۹ مقاله بلند خود را تحت عنوان «دربارهٔ طبقه‌بندی‌های وزن شعر فارسی: بحث روش» در مجله آشنایی با دانش منتشر ساخت.
استاد نجفی از آن زمان تا پایان عمرش (در بهمن ۱۳۹۴) بحث درباره طبقه‌بندی وزن‌ها را رها نکرد اما متأسفانه نتوانست کتاب خود را در این حوزه منتشر کند. وی در ماه‌های پایانی عمرش از شاگرد خود، دکتر امید طبیب‌زاده،عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی خواست تا کار کتاب را که حاصل بیش از چهل سال تتبعات و تفحصات بی‌وقفهٔ او بود، پس از وی به پایان برساند. دکتر طبیب‌زاده نیز پس از حدود سه سال این کتاب را آمادهٔ انتشار ساخت و همراه با مقدمه و فهرستی مفصل منتشر کرد.

این کتاب که ادامه‌دهندهٔ روش مرحوم استاد پرویز ناتل‌خانلری است، در رد آراء من‌عندی عروض‌دانانی چون شمس قیس و خواجه نصیر طوسی، شیوهٔ جدیدی را برای طبقه‌بندی بیش از ۶۰۰ وزن شعر فارسی در اختیار می‌گذارد. شیوهٔ استاد نجفی هیچ ربطی به عروض عرب ندارد و برای نخستین بار بدون بهره‌گیری از مفهوم مجعول زحاف در فارسی، طبقه‌بندی یک‌دست و کاملی از وزن‌های گوناگون شعر فارسی در اختیار خوانندگان می‌گذارد. با انتشار این کتاب بی‌گمان دور تازه‌ای در تاریخ مطالعات وزن شعر فارسی آغاز شده است.
ابوالحسن نجفی، طبقه‌بندی وزن های شعر فارسی، به همت امید طبیب‌زاده، تهران، انتشارات نیلوفر، ۱۳۹۷.

نام سه عضو پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در جمع برگزیدگان «جایزه کتاب سال»