نگاه فناورانه به علوم انسانی با تأسیس پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی کاربردی
علوم انسانی باید گره‌ای را از جامعه باز کند:
نشست مطبوعاتی تأسیس پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی کاربردی صبح امروز مورخ 5 مهرماه 1393 در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با حضور دکتر صادق آیینه وند رئیس پژوهشگاه، سپهر قاضی نوری معاون سیاستگذاری و نظارت راهبردی معاونت علمی و فناوری، دکتر سیّد محمدرضا امیری تهرانی رئیس پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی کاربردی، دکتر حسینعلی قبادی قبادی قائم مقام پژوهشگاه، برگزار شد.
در ابتدای نشست دکتر صادق آیینه‌وند رییس پژوهشگاه در هدف از تاسیس این پژوهشکده گفت: باید به علوم انسانی به چشم فناوری نگریست. هدف پژوهشگاه علوم انسانی از تاسیس این پژوهشکده این است که علوم انسانی در کنار جامعه نشان داده شود و مردم تاثیر علوم انسانی را ببینند. علوم انسانی باید گره‌ای را از جامعه باز کند و به درد جامعه بخورد و ما از امروز به چشم فناوری به علوم انسانی می‌نگریم.
در ادامه سپهر قاضی نوری معاون سیاستگذاری و برنامه‌ریزی راهبردی معاونت علم و فناوری دربارهٔ تاسیس این پژوهشکده عنوان کرد که: طی تفاهم‌نامه‌ای که نزدیک به دو ماه پیش با پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منعقد شده بود، قرار بر این بود تا پژوهشکدهٔ جدیدی در این پژوهشگاه با هدف کاربردی‌کردن پژوهش‌های این پژوهشگاه تاسیس شود. نقش پژوهشگاه علوم انسانی در حوزهٔ علوم انسانی و اجتماعی بی‌بدیل است و کشور چنین گنجینه‌ای را کمتر سراغ دارد که چنین حجم زیادی از علوم انسانی در آن انجام شود. چیزی که در معاونت علم و فناوری به دنبالش هستیم به بار نشاندن زنجیرهٔ این فعالیت‌هاست. در رشته‌های علوم انسانی شاهد هستیم که شماری پژوهشگر در حال کار هستند و پژوهش خود را ارائه می‌کنند اما زنجیره قطع می‌شود و از سویی دیگر، مدیران اجرایی کشور بدون مطالعه و تحقیق، تصمیم‌گیری می‌کنند. ما به دنبال وصل کردن این زنجیره هستیم و هدفمان این است تا بین 3 تا 5 درصد از پژوهش‌های پژوهشگاه را کاربردی کنیم. این پژوهشکده موازی 14 پژوهشکدهٔ دیگر نیست بلکه مکمل آنهاست و پژوهش‌هایی را که قابلیت کاربردی‌شدن دارد را جدا می‌کند و سعی می‌کند حلقهٔ واسطی بین دستگاه‌های اجرایی فراهم کند.
وی افزود: پیش‌بینی ما این است که اگر این فرآیند، 3 سال به خوبی انجام شود بعد از مدتی نه تنها نیازی به کمک مالی ندارد بلکه یکی از ممرهای درآمد پژوهشگاه می‌شود. معاونت علوم و فناوری در دورهٔ جدید خیلی نتوانسته است وارد حوزهٔ علوم انسانی شود و بیشتر به علوم پایه و کشاورزی و چیزهایی از این دست پرداخته است و همکاری با پژوهشگاه یکی از اولین گام‌ها در حوزهٔ علوم انسانی است و اگر این قدم با موفقیت برداشته شود در جاهای دیگر انجام می‌شود.
دکتر حسینعلی قبادی قائم مقام پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی دربارهٔ تاسیس این پژوهشکده گفت: مقام معظم رهبری امسال را سال اقتصاد و فرهنگ نامیدند که پیرو این نام‌گذاری، معاونت علم و فناوری و پژوهشگاه، برای تحقق منویات مقام معظم رهبری، این پژوهشکده را راه‌اندازی کردند؛ در حقیقت این پژوهشکده از مصادیق بارز پیوند بین اقتصاد و فرهنگ و کاربردی سازی علوم انسانی است. خوشبختانه افتتاح این پژوهشکده همزمان شده با ابلاغ سیاست‌های کلی علم و فناوری مقام معظم رهبری که ملاک و معیار سیاست‌های کلی برنامهٔ ششم توسعه خواهد بود و برنامهٔ ششم توسعه از آن برخواهد کشید. خوشبختانه مقام معظم رهبری توجه بیشتری به علوم انسانی کرده‌اند و این برای ما سرمایهٔ استواری خواهد بود تا این پژوهشکده تقویت شود.
وی دربارهٔ کاربردی شدن علوم انسانی افزود: در برنامهٔ توسعهٔ پژوهشگاه که برای نخستین بار تدوین می‌شود، نگاه و رویکرد کاربردی به پژوهش‌های علوم انسانی در صدر برنامه‌هاست. مطالعات نشان می‌دهد -در کشور ما که میراث غنی فرهنگی و معنوی دارد- کاربردی شدن علوم انسانی و اجتماعی به بازآفرینی و احیای میراث‌های ما کمک می‌کند و این رهیافت هرچه بیشتر مورد توجه قرار گیرد زمینه برای کشف ظرفیت‌های میراث تمدنی ما بیشتر می‌شود. ما باید بیشتر به سمت کاربردی سازی علوم انسانی حرکت کنیم.
دکتر امیری تهرانی رییس پژوهشکدهٔ علوم انسانی و اجتماعی کاربردی با اشاره به گسست میان پژوهشگاه‌ها و دانشگاه‌ها با سازمان‌های اجرایی گفت: این آسیب شاید به تاسیس دانشگاه‌ها می‌رسد؛ که تاکنون این فاصله وجود داشته است و باید این فاصله برداشته شود که بایستی این پژوهش‌ها در اختیار مجریان قرار بگیرد تا بتوانند از آن استفاده کنند. توجه به علوم پایه و کشاورزی و چیزهای دیگر بسیار بوده اما متاسفانه به زمینه علوم انسانی کمتر توجه شده است که خوشبختانه این دولت، به این حوزه نیز توجه کرده است.
وی دربارهٔ نخستین ویژگی این پژوهشکده گفت: این پژوهشکده به دنبال طرح‌هایی است که مسئله‌محور است و به مسائل فرهنگی جامعه بپردازد و برای آن جامعه به دنبال راهکار باشد. ویژگی دوم این است که نتایج آن، کاربردی باشد و بتواند گامی برای حل مسئله بردارد. شاید برخی پژوهش‌ها به توسعهٔ سیاسی بینجامد و مشاوره‌هایی در زمینهٔ حل مسائل سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در اختیار سیاست‌گزاران قرار دهد. بخش دیگری از تحقیقات به صورت محصولات فرهنگی خواهد بود. تاکنون محصولات پژوهشی به صورت کتاب و مقاله منتشر می‌شده است اما علاوه بر آن، می‌توان نتایج پژوهش‌ها را به صورت نرم‌افزارهای رایانه‌ای، برنامه‌های رایانه‌ای، دوره‌ها یا کارگاه‌های آموزشی و چیزهایی از این دست منتشر کرد. چه بسا می‌توان از این نتایج برای تاسیس شرکت‌ها و موسسات دانش‌بنیان استفاده کرد.
وی ویژگی دیگر این پژوهشکده را بهره‌بردن از پژوهش‌های پژوهشگاه‌های علوم انسانی به عنوان بزرگترین پژوهشگاه علوم انسانی کشور دانست و گفت: ما با گنجینه‌ای از پژوهش‌ها روبه‌رو هستیم و برآنیم تا از پژوهش‌های انجام‌شدهٔ این پژوهشگاه استفاده کنیم و سپس در مرحلهٔ دوم به طرح‌ها و تحقیقاتی که در جامعه انجام می شود، بپردازیم.
دکتر امیری تهرانی دربارهٔ ضمانت اجرایی این پژوهشکدهٔ تازه تاسیس گفت: اگر به نوعی نتوان پژوهش‌ها را به قوهٔ اجرایی منتقل کرد باز هم این پژوهشکده به مقصود خود نرسیده است و علت اینکه این پژوهشکده با معاونت علم و فناوری به همکاری می‌پردازد این است که آن حلقهٔ واسط در این زمینه یاری رسان باشد.
وی دربارهٔ ساختار پژوهشکده و همکاری اعضای هیئت علمی با این پژوهشکده گفت: به دلیل بهره بردن از اندوخته های پژوهشی پژوهشگاه، طبیعتاً از همکاری همهٔ اعضای هیئت علمی دیگر پژوهشکده‌ها استفاده خواهد شد.
رییس پژوهشکدهٔ علوم انسانی و اجتماعی کاربردی، دامنهٔ موضوعات و مسائلی که دربارهٔ آنها بحث می‌شود را محدود ندانست و گفت: با توجه به مسئله‌محور بودن این پژوهشکده، هر مسئله‌ای که در دامنهٔ علوم انسانی و اجتماعی قرار می‌گیرد را پوشش می‌دهد و اولویت‌های ما مربوط به مسائل و مشکلات جامعه است. مباحث کاربردی‌کردن علوم انسانی و اجتماعی در دانشگاه‌های مختلف جهان در زمینه‌های فلسفه و ادبیات و چیزهایی از این دست پی‌گیری می‌شود.
در ادامه دکتر قبادی دربارهٔ کاربردی کردن علوم انسانی و اجتماعی گفت: در پژوهشگاه رشته‌ای چون فلسفه برای کودکان داریم که می‌توان رشته‌های چون فلسفه را در دبستان و دبیرستان آموزش داد و آن را کاربردی کرد. رشته‌ای چون ادبیات فارسی را نیز می‌توان کاربردی کرد. کشورهایی می‌توانند ادبیات نمایشی قوی‌ای داشته باشند که ادبیات آنها پتانسیل و ظرفیت غنی‌سازی را داشته باشد. بدون ادبیات قوی نمی‌توان نمایش و سینمای قوی داشت.
دکتر قبادی گفت: پژوهشگاه به صورت پراکنده کار نمی‌کند بلکه به صورت رفتار سازمانی و شبکهٔ پژوهشی به فعالیت می‌پردازیم که در آینده‌ای نزدیک با هماهنگی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، برای کمیسیون‌های فرهنگی اجتماعی دولت، ایده‌های سیاستگذاری و راهبری و کاربردی خواهیم داشت و همچنین در تلاش هستیم تا در زمینهٔ برنامهٔ ششم توسعه از دید پژوهش‌های کاربردی، به دولت و مجلس کمک کنیم.
وی در پایان به رسالت رسانه‌ها و مطبوعات پرداخت و گفت: رسالت رسانه این است که مسائل و مشکلات جامعه را بشناسد و به نخبگان منتقل کند. در فرآیند کاربردی‌شدن علوم انسانی، رسانه‌ها نقش بسیار پررنگی دارند چرا که با اقشار مختلف مردم در تماس هستند.
دکتر قاضی نوری تامین منابع مالی پژوهشکده را از سه طریق ممکن دانست: نخست، تا مدت سه سال رقمی به مبلغ 500 میلیون تومان در اختیار پژوهشکده قرار می‌گیرد که به تدریج بر حسب ارادهٔ طرح‌ها پرداخت می‌شود. دوم، درآمدهای خود پژوهشکده است که از طریق دست‌کم فروش محصولات درآمدزایی خواهد داشت. سوم، ردیف بودجه‌ای است که پژوهشکده‌ها از آن برخوردارند.
دکتر صادق آیینه‌وند در پایان دربارهٔ مشکلات اجتماعی گفت: پژوهشگاه، پژوهش‌های خود را در اختیار سازمان‌های مرتبط قرار می دهد اما پژوهشگاه مسئول اجرای آن نیست. ما برآنیم تا پژوهش کاربردی را در اختیار جامعه بگذاریم.
نظر شما :