رونمایی از منشور تربیت علوی در نشست نظریه‌پردازی تربیتی براساس متون موثق با تکیه بر نهجالبلاغه
بیست و دومین نشست علمی مرکز تحقیقات امام علی(ع) با عنوان «نظریه‌پردازی تربیتی براساس متون موثق با تکیه بر نهجالبلاغه» دوم تیرماه، با حضور محسن اسماعیلی عضو شورای نگهبان، منصور پهلوان عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، محمدمهدی شریعتمدار و علیرضا رحیمی و گوهریپور از موسسه بین المللی مطالعات نهجالبلاغه و سیدفخرالدین مویدی در پژوهشگاه علوم انسانی برگزار شد و سپس از کتاب «منشور تربیت علوی» رونمایی شد.
علیرضا رحیمی، نویسندهٔ کتاب «منشور تربیت علوی» در این نشست با طرح این پرسش که آیا نظریهٔ تربیتی اسلامی مبتنی بر متون موثق میتواند وجود داشته باشد؟، گفت: برای پاسخ به این سؤال چند گزاره مطرح می‌شود؛ نخست اینکه آیا موضوعی به نام دانش تربیت و تعلیم وجود دارد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت این علم وجود دارد در حالی که برخی می‌گویند تعلیم و تربیت علم نیست. دانش گاهی به هنرهایی مانند مدیریت محدود نمی‌شود بلکه معارفی است که به بررسی وضعیت‌ها و موقعیت‌های تربیتی می‌پردازد و از این منظر دانش تعلیم و تربیت یک علم تجربی است.
وی با بیان
اینکه اساساً تربیت از معقولات ثانویه فلسفی است، افزود: اگر قرار است دانش تعلیم
و تربیت موقعیت‌های تربیتی را به لحاظ تجربی بررسی کند ما به چه موقعیتی تربیتی می‌گوییم؟
در پاسخ می‌گوییم تا زمانی که فعالیتی به نام تربیتی شناخته نشود فعالیت تربیتی
نخواهد بود. ما باید در ابتدا در یک بستر فرهنگی واقعیات تربیتی را بررسی و مطالعه
کنیم. اساساً آموزش و پرورش جزیره نیست و یک شبه قاره است چون به فرهنگ متصل است،
بنابراین وضعیت‌هایی که در علوم تربیتی بررسی می‌شود وضعیت‌هایی است که بر اساس
ذهن مربیان تربیتی شکل می‌گیرد. پس در نظریات تربیتی نگاه فلسفی مبانی عملکرد است.
وی با اشاره به اینکه وقتی درباره تربیت می‌اندیشیم نیازمند فهمی هستیم که موقعیتی را تربیتی بنامیم، گفت: این فهم میتواند خالق آثار باشد همانطور که اندیشه فیلسوفان میتواند متنی برای خواندن ایجاد کند. فهم تربیتی میتواند مبتنی بر فهم دیگری مانند فهم قرآن باشد، حتی اگر بخواهیم علوم تربیتی را کاملاً تجربی بدانیم باز مبتنی بر فهم است. گاهی فهم بر اساس یک متن موثق، فهم متن موثق است اگرچه فهم ما میتواند موثق نباشد اما متن موثق است پس با توجه به فهم‌های متفاوت نظریات متفاوت داریم.
وی با بیان اینکه اگر بخواهیم در حوزه تربیت اسلامی نظریه‌پردازی کنیم باید به سراغ متون موثق برویم و چاره ای جز آن نداریم، بیان کرد: یک نظریه تربیتی تبلور فهمی است که ما از متون داریم و وقتی نظریه‌پردازی می‌کنیم فهمان را متجلی می‌کنیم. اینکه صرفاً قرآن و نهج البلاغه را بخوانیم و سریع نتیجه‌گیری کنیم مطلوب نیست بلکه باید این منابع را به عنوان مبنای معرفتی در نظر بگیریم و بر اساس آن عمل کنیم.
رحیمی
تصریح کرد: فیلسوف تربیتی باید براساس این فهم به یک نظریه منسجم و با زبان علما
برسد، چون گاهی فیلسوفان اسلامی به زبانی حرف می‌زنند که فقط خودشان می‌فهمند.
باید به گونه ای حرف بزنیم که برای دیگران قابل فهم باشد. برای مطالعات تربیتی فهم
ضرورت دارد و دانش تعلیم و تربیت بدون نظریه پردازی معنا ندارد.
منصور پهلوان، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در این نشست، تربیت را شغل انبیاء دانست و گفت: انبیاء (ع) مبعوث شدند تا بشریت را تربیت کنند تا انسان قدمی در راستای کمال بردارد. در قرآن کریم بیش از مسئله تربیت، تأدیب و تزکیه مطرح شده است که نشان از اهمیت این مسئله دارد. البته نتیجه این مسائل نیز منجر به تربیت اسلامی می‌شود.
وی با بیان اینکه نگارش یک کتاب فقط این نیست که چیزی نوشته شود، گفت: کتاب باید سبب بصیرت‌افزایی و افزایش سطح آگاهی جامعه شود و مؤلف کتاب «منشور تربیت علوی»، این اثر را با همین نگاه نوشته است.
پهلوان با اشاره به نامه 31 نهجالبلاغه که در این اثر به آن پرداخته شده است، بیان کرد: در بخشی از نامه که درباره زنان است، شاید مورد اختلاف و نقد باشد که چرا امام علی (ع) این سخن را فرموده است که «از رأی زدن با زنان بپرهیز، زیرا ایشان را رأیی سست و عزمی ناتوان است.» در این بار باید گفت مطابق قرآن و سایر متون، تفاوتی میان زن و مرد وجود ندارد و آنان نه تنها مساوی هستند، بلکه زن زمانی که به زیور مادری آراسته می‌شود، نسبت به جایگاه پدر و همسر برتری دارد.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: این موضوع نمی‌تواند به اعتبار نهجالبلاغه خدشه وارد کند و از این نظر کتاب نهجالبلاغه معتبر است و اگر آن را کتابی مؤثق ندانیم، به این کتاب ظلم و جفا کرده‌ایم؛ چرا که سخن نهجالبلاغه دارای زبانی تمثیلی است و نمی‌توان با یک یا چند جمله که معلوم نیست لحن و زبان سخن چگونه بوده است، آن را زیر سؤال برد.
محمدمهدی شریعتمدار، قائم مقام مؤسسه بین‌المللی مطالعات نهجالبلاغه در این نشست با اشاره به فعالیت‌های این مؤسسه گفت: با توجه به اهمیت موضوع تعلیم و تربیت، در این مؤسسه کارگروه‌هایی در این زمینه تشکیل شده و به‌زودی کتاب‌هایی با این موضوع منتشر خواهد شد، که عنوان یکی از این کتاب‌ها «نگاهی بر آموزه‌های تربیتی امام علی (ع)» است و مربوط به رساله علمی یک لبنانی است که از عربی به فارسی ترجمه شده است.
وی افزود: همچنین کتاب‌های دیگری در زمینه «دین، رسانه و کودک» تدوین شده و به زودی منتشر خواهد شد. البته سند راهبردی در این راستا با هدف ضرورت ارتقای عملکرد رسانه‌های اسلامی در تربیت نسلی آگاه و رشد هویت اسلامی تدوین شده است.
شریعتمدار در ادامه با اشاره به موضوع کتاب «منشور تربیت علوی» که بازخوانی نامه 31 نهجالبلاغه است، بیان کرد: محتوای این نامه که حسب قول خطاب به حضرت امام حسن (ع) است، صرفاً تربیتی نبوده و موضوعات متعددی اعم از اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و ... در آن مطرح شده است و اگر در آن، زنان نقد شده‌اند، این نقد به افراد دیگری نیز وارد شده است.
نظر شما :