گزارش نشست «پژوهشهای ارتباطی: مسائل، چالشها و چشماندازها»
پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات (پمفا) برای بزرگداشت هفته پژوهش، روز یکشنبه ۲۳ آذرماه ۱۴۰۴ نشست مشترک « پژوهشهای ارتباطی: مسائل، چالشها و چشمانداز» را با همکاری «پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات» و «مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی» در محل پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار کرد. در این نشست، دکترحسین حسنی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات به عنوان میزبان و دبیر نشست، دکتر سیدهزهرا اجاق، دکتر منصور ساعی، دکتر بشیر معتمدی، دکتر معصومه تقیزادگان، اعضای هیئت علمی پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی و نیز دکتر سیداحمد عسکری، مدیر روابطعمومی پژوهشگاه علومانسانی و مطالعات فرهنگی در کنار دکتر حامد طاهریکیا، دکتر صدرا خسروی و عبدالله کریمزاده اعضای هیئت علمی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی حضور داشتند. همچنین دکتر حسین میرزایی، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برای خوشامدگویی و تبریک هفته پژوهش در جلسه حضور یافت.
در ابتدای نشست، دکتر حسین حسنی با اشاره به تاریخچه تأسیس پژوهشکده ارتباطات در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، گفت: هفته پژوهش فرصتی فراهم کرد تا در کنار جمعی از اساتید و پژوهشگران حوزه ارتباطات و فضای مجازی گرد هم آییم و درباره مسائل، چالشها و چشماندازهای این حوزه به گفتوگو بپردازیم. حسنی هدف اصلی این نشست را ایجاد فضایی صمیمی برای تعامل علمی، فراهمسازی زمینه گفتوگو و برنامهریزی برای اجرای فعالیتها و طرحهای مشترک دانست و تأکید کرد که پیگیری دغدغههای اعضای هیئت علمی، بهویژه از منظر رویههای اداری، مسائل ارتقا و سایر چالشهای حرفهای، از محورهای مهم این نشست است.
طاهریکیا: نام گذاری یکی از روزهای هفته پژوهش با عنوان «پژوهش در ارتباطات»
دکتر حامد طاهریکیا، مدیر گروه مطالعات ارتباطات و فضای مجازی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، با ابراز تمایل برای تداوم برگزاری این گردهم¬آیی در سال های آینده، گزارشی از فعالیتهای گروه تحت مدیریت خود را ارائه کرد. وی پیشنهاد کرد برای بزرگداشت پژوهشهای ارتباطی و رسانهای یکی از روزهای هفته پژوهش با نام پژوهش در ارتباطات نامگذاری شود. طاهریکیا در ادامه، با اشاره به مسائل و چالشهای پژوهشی حوزه ارتباطات، دخالت بروکراسی اداری در فرایند پژوهش را یکی از مشکلات اساسی دانست و افزود در مرور ادبیات پژوهشهای داخلی علوم اجتماعی، گرایش به مباحث هویتی و جنسیتی بهچشم میخورد، در حالیکه پژوهشهای غربی از سیالیت بیشتری برخوردارند. وی همچنین تأکید کرد که بسیاری از پژوهشهای انجامشده در حوزه فضای مجازی در ایران فاقد ریشه و تبارشناسی تاریخی هستند؛ برای نمونه، در زمینه وبلاگنویسی با ضعف جدی در مطالعات تبارشناختی مواجه هستیم. به باور او، یکی دیگر از چالشهای مهم این حوزه، ضعف نگاه زمینهای و بافتمند در مطالعه جامعه ایران است.
کریمزاده: «برج بابل» استعاره ای برای فهم مطالعات فرهنگی و ارتباطات
دکتر عبدالله کریمزاده، عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی، تلاش کرد تا از منظر مطالعات فرهنگی، زمینهها و قلمروهای اصلی مطالعات ارتباطات و رسانهها را تشریح کند. وی با ارجاع به تمثیل کلاسیک برج بابل اظهار داشت که این تمثیل را میتوان بهمثابه استعارهای بنیادین برای مطالعات فرهنگی و مطالعات ارتباطات در نظر گرفت؛ چراکه روایت برج بابل نمادی از کوشش انسانها برای دستیابی به وحدت، گفتوگو و فهم متقابل است، تلاشی که همواره با مسئله تفاوت، زبان و معنا گره خورده است.
اجاق: عدم شکل گیری نظام علم در ایران یکی از چالش های ساختاری پژوهشگران است/ چالش های پژوهش حوزه علوم انسانی در سه سطح خرد، میانی و کلان قرار دارند
دکتر سیدهزهرا اجاق، رئیس پژوهشکده مطالعات فرهنگی و ارتباطات با بیان اینکه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، حوزه ارتباطات، ساختاریافتهتر مطالعه میشود، به معضل عدم شکلگیری نظام علم در ایران اشاره کرد. چالشهای مختلفی را که اعضای هیئت علمی پژوهشی با آن مواجه هستند به سطوح خرد/فردی، میانی و کلان تقسیم کرد. از جمله وی گفت، بر اساس نظام کنونی، پژوهش با وجودیکه نقش محوری و بنیادین در تولید و پیشرفت دانش علمی و توسعه کشورها دارد، در ایران منزلت کمتری نسبت به آموزش دارد. در ساختار سیاست علم ایران نیز کنشگران این عرصه به دو دسته اعضاء هیئت علمی پژوهشی و آموزشی تقسیم شده اند و این امر تمام رویه های حرفه ای را دوگانه و مبتذل ساخته است. لذا شایسته است این رویه تغییر کند. اجاق به معضل عدم دسترسی به دادههای پایه حاصل از پیمایش های ملی، عدم امکان دسترسی آزاد به پایگاههای اطلاعات علمی، بی توجهی به تولید چارچوب ها و رویه های اخلاقی از جمله کد اخلاق به ویژه در رشته های علوم انسانی، و معضلاتی که شیوهنامه ارتقای فعلی برای اعضای هیئت علمی پژوهشی دارد، به عنوان برخی از چالشهای کنونی این حوزه اشاره کرد.
تقیزادگان: سنت آموزش ارتباطات در دانشگاه تهران ، متاثر از جامعه شناسی است
دکتر معصومه تقیزادگان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز کوشید ضمن ارائه گزارشی از تاریخچه شکلگیری و رشد آموزش علوم ارتباطات و مطالعات فرهنگی و رسانه، ابهام بی توجهی به مطالعات جامعهشناختی در مطالعات ارتباطی در ایران را برطرف کند. او سنت آموزش ارتباطات در دانشگاه تهران را متاثر از جامعه شناسی دانست.
خسروی: دشواری دسترسی پژوهشگران به داده های آماری
در ادامه دکتر صدرا خسروی، عضو هیئت علمی مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی درخصوص چالشهای پیش روی پژوهشگران گفت: دسترسی پژوهشگران به دادههای آماری بسیار سخت است و مراکز آموزشی و پژوهشی امکانات لازم برای دسترسی به این دادهها را در اختیار پژوهشگران قرار نمیدهند. همچنین دستاوردهای پژوهشی پژوهشگران نیز در دسترس عموم قرار نمیگیرد.
ساعی: نبود پاردایم مشخص در پژوهش های ارتباطی ایران / ارتباطات توسعه؛ پارادایم غالب در پژوهش های ارتباطی پیش از انقلاب
دکتر منصور ساعی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی یکی از معضلات پژوهشهای ارتباطی در ایران را «نبود یک پارادایم مشخص» بیان کرد و با مرور زمینه تاریخی توسعه مطالعات ارتباطی در ایران، ارتباطات توسعه را به عنوان یک پارادایم غالب فکری در پژوهشهای پیش از انقلاب برشمرد و عنوان کرد که این سنت تا اندازهای در دانشگاه علامه طباطبائی دنبال شده است. وی پیشنهاد کرد که نقد کتابهای حوزه رسانه و ارتباطات باید مورد توجه پژوهشگران ارتباطات قرار گیرد.
معتمدی: بی توجهی به علم و یافته های علمی در سیاست گذاری و برنامه ریزی
دکتر بشیر معتمدی، ضمن انتقاد کلی از «عدم توجه به علم و یافتههای علمی در سیاستگذاری و برنامهریزی»، خواهان توجه بیشتر به یافتههای پژوهشهای ارتباطی شد و پیشنهاد کرد که گردهمایی سالیانه و فصلی برای گفتگو و ارائه نتایج دستاوردهای پژوهشی در دستور کار اعضای حاضر قرار گیرد. وی همچنین خواستار انتشار و رسانهایشدن این آثار و تلاش برای معرفی اساتید پژوهشی در سطح رسانهها شد.
عسکری: ئقویت شاخه پژوهشی انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات
دکتر احمد عسکری، مدیر روابط عمومی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی نیز ضمن استقبال از برگزاری این نشستها، ضرورت همکاری با نهادها و استفاده از ظرفیتهای موجود ازجمله فعالیت انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات را پیشنهاد کرد. او گفت، وجه غالب انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات تأکید بر آموزش است ولی می توان شاخه پژوهشی هم برای آن پیشنهاد کرد.
میرزایی: اقدام های خرد و همکاری های هدفمند، راهکاری برای رفع معضلات پژوهش در حوزه ارتباطات و مطالعات فرهنگی
در پایان، دکتر حسین میرزایی، رئیس پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات، از ایده برگزاری این نشست استقبال کرد و اعلام کرد پژوهشگاه برای هر نوع همکاری با پژوهشگران برای پیشبرد مسائل حوزه رسانه و ارتباطات در ایران آماده است و پژوهشگران جوان و دانشجویان دکتری رشتههای مختلف علوم ارتباطات را برای همکاری دعوت کرد. وی ضمن اذعان به معضلات پژوهش در ایران، اقدام های خرد و همکاری های هدفمند را راهکار واقع نگرانه دانست.
این نشست با تأکید بر لزوم همافزایی و ارتباط بیشتر میان پژوهشگاههای حاضر، ارتباط با سایر پژوهشگاهها و گروههای مرتبط، برگزاری برنامههای مشترک از جمله نقد کتاب و معرفی پژوهش برگزیده به شکل سالیانه و انعکاس بیشتر فعالیتهای اعضای هیئت علمی و ارائه آنها به نهادهای مرتبط خاتمه یافت./پایان
ایتا
نظر شما :