گزارش نشست «نقش رضایت کاربر در حفاظت از داده در اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی»
یازدهمین نشست نوآوری و فناوری در علوم انسانی و هنر، از سوی مرکز نوآوری و فناوری با همکاری خانه خلاق و نوآوری علوم انسانی و فرهنگ با عنوان «نقش رضایت کاربر در حفاظت از داده در اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی»، 17 خرداد ماه 1404 به‌صورت غیرحضوری (مجازی) در پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی، با حضور دکتر محمد نجاری (معاون مرکز نوآوری و توسعه فناوری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) و دیبا خاییز (دانش‌آموخته حقوق‌تجارت بین‌الملل- دانشگاه ملی وین- اتریش) به صورت مجازی برگزار شد.
هوش مصنوعی، علوم انسانی و هنر
در ابتدای این نشست دکتر نجاری در سخنانی گفت: «هوش مصنوعی، علوم انسانی و هنر سه حوزه‌ای هستند که در نگاه نخست ممکن است از یکدیگر فاصله داشته باشند، اما در تعامل با یکدیگر افق‌های نوینی را پیش‌روی ما می‌گشایند. هوش مصنوعی با توان پردازش داده‌ها و شبیه‌سازی جنبه‌هایی از تفکر انسانی، ابزارهایی نو برای تحلیل، خلق و فهم مفاهیم فراهم کرده است. در علوم انسانی، این فناوری می‌تواند به کشف الگوهای پنهان در متون، رفتارها و تاریخ کمک کند. در حوزه هنر نیز، هوش مصنوعی نه تنها نقش یک ابزار را ایفاء می‌کند، بلکه به مثابه یک هم‌آفرینش‌گر، در تولید آثار جدید، سبک‌های نو و بازتعریف مرزهای خلاقیت انسانی حضور دارد. این هم‌نشینی، پرسش‌های تازه‌ای درباره ماهیت خلاقیت، آگاهی و انسان بودن پدید می‌آورد. با توجه به چنین تحولات بنیادینی، برگزاری نشست‌هایی با عنوان نوآوری و فناوری در علوم انسانی و هنر با تمرکز بر هوش مصنوعی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. این نشست‌ها می‌توانند نقش حلقه‌ای میان‌دانشی را ایفاء کنند؛ جایی‌که پژوهشگران، هنرمندان، برنامه‌نویسان و اندیشمندان علوم انسانی گرد هم می‌آیند تا درباره فرصت‌ها، چالش‌ها، و پیامدهای اخلاقی و فرهنگی این هم‌گرایی گفت‌وگو کنند. چنین رویدادهایی نه تنها زمینه‌ساز تبادل دانش و تجربه هستند، بلکه می‌توانند راهکارهایی برای بهره‌گیری خلاقانه و مسئولانه از هوش مصنوعی در راستای تعالی فرهنگ و اندیشه انسانی ارائه دهند.
در ادامه سلسله‌نشست‌های نوآوری و فناوری در علوم انسانی و هنر با تمرکز بر هوش مصنوعی، یکی از موضوعات کلیدی که به بحث گذاشته‌ایم، نقش رضایت کاربر در حفاظت از داده در اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی است.
این موضوع از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، زیرا داده‌ها قلب تپنده سامانه‌های هوش مصنوعی هستند و بدون آن‌ها این فناوری عملاً کارایی خود را از دست می‌دهد. اما مسئله زمانی پیچیده‌تر می‌شود که این داده‌ها شخصی، حساس یا مربوط به رفتار، سلیقه، احساسات و هویت افراد باشند. در چنین شرایطی، رضایت آگاهانه و آزادانه کاربر نه تنها یک اصل اخلاقی بلکه یک ضرورت حقوقی و روانشناختی است.»
مسئله رضایت کاربر، صرفاً یک موضوع فنی یا قانونی نیست
معاون مرکز نوآوری و توسعه فناوری پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، در ادامه افزود: «از منظر حقوقی، بحث بر سر این است که رضایت باید چگونه اخذ شود تا معتبر باشد؟ آیا کاربران واقعاً درک درستی از آنچه با داده‌هایشان انجام می‌شود دارند؟ بسیاری از قراردادهای رضایت‌نامه طولانی، مبهم و پر از اصطلاحات فنی هستند که کاربر عادی توان تحلیل کامل آن‌ها را ندارد. این موضوع، مسائلی چون شفافیت، مسئولیت‌پذیری، و قابلیت پیگیری نقض حریم خصوصی را به میان می‌کشد.
از منظر روان‌شناسی، باید بررسی کرد که انسان‌ها چگونه تصمیم می‌گیرند رضایت بدهند یا ندهند؟ چه عواملی (مثل طراحی واسط کاربری، فشار اجتماعی، یا اضطراب از دست دادن خدمات) بر رضایت آن‌ها اثر می‌گذارد؟ در بسیاری موارد، افراد حتی بدون آنکه بخواهند یا متوجه باشند، با پردازش گسترده داده‌های شخصی خود موافقت می‌کنند. این موضوع باعث شکل‌گیری احساس بی‌اختیاری، بی‌اعتمادی و خستگی دیجیتال می‌شود.
این بحث همچنین با دیگر شاخه‌های علوم انسانی مانند فلسفه اخلاق، مطالعات رسانه و ارتباطات نیز پیوند دارد. هوش مصنوعی تنها یک فناوری نیست؛ بلکه در حال بازتعریف رابطه انسان با اطلاعات، قدرت و خودِ مفهوم فردیت است. بنابراین پرداختن به مسئله رضایت کاربر، صرفاً یک موضوع فنی یا قانونی نیست، بلکه یکی از اساسی‌ترین چالش‌های انسانی عصر هوش مصنوعی است.
نشست‌های این‌چنینی فرصتی فراهم می‌کنند تا متخصصان حوزه‌های مختلف، از منظرهای گوناگون به این موضوع بنگرند و با گفت‌وگویی میان‌رشته‌ای، به درک عمیق‌تر و راهکارهایی عملی‌تر برای آینده‌ای اخلاق‌مدار و انسانی دست یابند.»
جهانی شدن کاربردهای هوش مصنوعی
در ادامه دیبا خاییز به ارائه بحث خود پرداخت و گفت: «در دهه‌های اخیر، توسعه سریع فناوری‌های هوش مصنوعی، جنبه‌های بی‌شماری از زندگی روزمره ما را تغییر داده است؛ از توصیه‌های شخصی‌سازی‌شده و دستیاران مجازی گرفته تا سیستم‌های تصمیم‌گیری خودکار در حوزه‌های مختلف؛ این پیشرفت‌ها به‌طور قابل‌توجهی به جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل مقادیر عظیمی از داده‌های شخصی متکی هستند که سؤالات جدی در مورد حفاظت از حق حریم خصوصی افراد ایجاد می‌کند. با جهانی شدن روزافزون کاربردهای هوش مصنوعی مبتنی بر داده، نقش رضایت به عنوان مبنای قانونی برای پردازش داده‌ها به عنوان موضوعی حیاتی در حفاظت از داده‌ها پدیدار شده است. مدت‌هاست که ایده رضایت، مبنای اساسی برای تضمین کنترل و استقلال افراد بر داده‌هایشان بوده است، همان‌طور که با تدوین قوانین و مقررات در سراسر اتحادیه اروپا، از داده‌ها محافظت می‌شود. با این‌حال، به‌دلیل ویژگی‌های خاص فناوری‌های هوش مصنوعی، نیاز آن‌ها به پیشرفت، پیچیدگی فعالیت‌های پردازش داده‌ها، امکان استفاده مجدد و غیرمنتظره از داده‌ها و ارائه رضایت در زمینه هوش مصنوعی، مسائل جدیدی در این عرصه مطرح می‌شود. بنابراین با هدف بررسی مسائل مختلف پیرامون نقش رضایت در حفاظت از داده‌ها با کاربرد هوش مصنوعی، چالش‌های پیش‌روی آن و ارائه راه‌حل‌های بالقوه برای رسیدگی در مقررات اتحادیه اروپا پیش‌بینی شده است و بررسی االزامات قانونی و اخلاقی رضایت در حوزه هوش مصنوعی، در ارتباط با حفاظت از داده‌ها و نقش راهبردی قانون و حاکمیت، به امنیت کاربر در هوش مصنوعی کمک خواهد کرد.»/پایان
پیوند و پوشه شنیداری سخنرانی‌ها(چندرسانه‌ای)
ایتا
نظر شما :