گزارش نشسست علمی «بررسی نمونه‌هایی از نامه‌نگاری علمای امامیه به واتیکان در دفاع از مردم مظلوم فلسطین»
به همت گروه امت و تمدن پژوهشکده حضرت باقرالعلوم (علیه‌السلام) قم و با مشارکت پژوهشکده مطالعات سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، اداره کل ادیان و مذاهب سازمان تبلیغات اسلامی و مرکز فرهنگی تبلیغی ادیان و مذاهب اسلامی (مفتاح) روز یکشنبه 7/ 2/ 1404 شمسی نشست علمی «بررسی نمونه‌هایی از نامه‌نگاری‌های علمای امامیه به واتیکان در دفاع از مردم مظلوم فلسطین» برگزار شد. دکتر کامیار صداقت ثمر حسینی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دبیر علمی نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین احمد کوثری مدیر کارگروه امت و تمدن در پژوهشکده تبلیغ سخنرانان این نشست بودند.
دکتر صداقت ثمر حسینی ابتدا با اشاره به تحقیقات دکتر عبدالوهاب المسیری که به حسب تخصص زبانشناسی‌اش به تصاویر مجازی الفاظی که در عرف سیاست و رسانه، از رژیم موقت اسرائیل تعبیر می‌شود، به عمق راهبردی اهمیت رژیم صهیونیستی برای استعمار غرب اشاره کرد. الفاظ فوق شامل «نگهبان؛ سگ نگهبان؛ سگ هار؛ چنگال گربه؛ ناو هواپیمابر آمریکا و ...» همگی در رسانه‌های صهیونیستی غربی بر رژیم صهیونیستی اطلاق شده‌اند. المسیری می‌گوید اینگونه تعابیر نشان می‌دهند که مسئله اشغالگری فراتر از بازه اقتصادی آن است. اینکه آمریکایی‌ها اسرائیل را ناو هواپیمابر می‌دانند؛ یعنی کل اسرائیل را به مثابة یک پایگاه نظامی برای غرب در نظر می‌گیرند که در پیمان راهبردی اسرائیل – ایالات متحده - 1984 مجسم شده است. در واقع، غربی‌ها یهودیان را یکبار از تمدن غرب بیرون کردند و دیگر بار با ایجاد رژیم جعلی صهیونیستی آن را به عنوان نگهبان و حافظ منافع غرب وارد تمدن غرب کردند. اینجاست که مشخص می‌شود رژیم صهیونیستی یک رژیم کارکردی است و اینکه مقام معظم رهبری آن را تنها نیروی نیابتی در منطقه نامیده است، اشاره به همین حقیقت است. کلیسای واتیکان در عرصة سیاست‌های راهبردی استعماری دولت‌های غرب در حاشیه قرار گرفته است، هرچند در درون آن رویکردهای مختلفی درباره مقاومت در برابر رژیم صهیونیستی دیده می‌شود. برخی سرسختانه از مظلوم دفاع می‌کنند و اشغالگری را رد می‌کنند؛ خصوصاً از مسیحیان منطقه که طعم تلخ اشغالگری را چشیده‌اند؛ و برخی دیگر مانند قضایای شناسایی رژیم صهیونیستی از سوی واتیکان در ۱۹۹۳ یا فروش اراضی وقفی کلیسای ارتدوکس شرقی (تابع یونان) به صهیونیست‌ها که منجر به جنجال بزرگی در سال 2004م شد، با صهیونیست‌ها همکاری کرده‌اند، با اینحال مواضع خوبی نیز از سوی واتیکان درباره فلسطین و غزه شاهد بوده‌ایم که با افزایش این تعاملات باید آن‌ها را تقویت و برجسته کرد.
در ادامه دکتر صداقت ثمر حسینی به یکی از اولین مکاتبات رسمی علمای ایران با واتیکان اشاره کرد که توسط آیت‌الله سید محمد موسوی بهبهانی و با قلم مرحوم حضرت امام خمینی در 1 خرداد 1327 شمسی برابر با 22 می 1948م، به پاپ واتیکان (پیوس دوازدهم Pius XII) تلگرام شد و آن در سیاق فعالیت‌های مردمی (شامل فدائیان اسلام؛ اتحادیه مسلمانان؛ مرحوم آیت‌الله سید ابوالقاسم کاشانی؛ مرحوم سید غلامرضا سعیدی، مرحوم مصطفی رهنما، مرحوم آیت‌الله طالقانی و دیگران بود که در اجتماع سی هزار نفری مردم در مسجد سلطانی تهران متجلی شده بود.
نامه با آیة شریفه 82 سوره مائده آغاز شده است که یهود و مشرکان را «أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِلَّذِینَ آمَنُوا» و برخی از نصارای خداترس و عابد را «أَقْرَبَهُمْ مَوَدَّةً لِلَّذِینَ آمَنُوا» می‌نامد. سپس از سوء ادب و تعابیر ناشایست یهودیان نسبت به مقدسات مسیحیت و احترام زاید الوصف اسلام به حضرت عیسی مسیح (علیه‌السلام) حضرت مریم صدیقه (سلام الله علیها) یاد می‌کند و از اینکه ملت نصاری با کسانی که به دینشان هتاکی می‌کنند، علیه اسلام و مسلمین همدست شده‌اند؛ انتقاد می‌کند. و می‌خواهد تا محافل روحانی مسیحیت در قبال جنایات صهیونیست‌ها سکوت نکنند و وظیفه روحانی خود را انجام دهند.
در ادامه سخنران به نامه‌های پاپ ژان پل دوم به امام خمینی و پاسخ امام خمینی به فرستاده پاپ، اسقف ه‍ی‍لاری‍ون کاپوچی در سال 1358 شمسی اشاره کرد. امام خمینی در پاسخ سخنرانی مفصلی در ۱۲ مرداد ۱۳۵۹ کردند و فرمودند: «شما از قول من به ایشان سلام برسانید و بگویید که این رویه را طرد بکنید. شما طرفدار مظلوم باشید.» قبلا از آن نیز امام خمینی همین مضمون را در سخنرانی ۴ دی ۱۳۵۸ شمسی در جمع کشیش‌های مذهبی ایراد کردند.
دکتر صداقت ثمر حسینی در ادامه متن سندی محرمانه از اسناد ساواک (مورخ 12/ 7 / 1348) را مورد بررسی قرار داد که حاکی از اهتمام آیت الله شیخ محمدتقی آملی (قدس‌سره) به نگارش نامه‌ای به پاپ است که از حیث مضمون کمابیش همانند نامه آیت‌الله بهبهانی است.
آنگاه سخنران وارد ماجرای نامه‌نگاری آیت‌الله حاج میرزا خلیل کمره‌ای به پاپ (1353ش) شد که در جواب نامه‌ای مشتمل بر دوازده پرسش از کشیشی سوری‌الاصل بنام «فرانسوا ابو مخ» (François Abou Mokh) که دبیر امور غیرمسیحیان واتیکان بود، نگاشت. سئوالات کشیش ابومخ درباره معنای زندگی و مرگ؛ مفهوم انسان کامل و علل ناخشنودی انسان؛ آزادی؛ صلح واقعی از نگاه مذهب؛ افزایش جمعیت؛ استفاده از دنیا؛ و رابطه مذاهب اسلامی با یکدیگر بود. علّامه کمره‌ای ضمن آنکه به‌صورت مبسوط به پرسش‌های آن کشیش پاسخ داد؛ مکاتبه مذکور را بهترین فرصت برای نجات بیت المقدس و مسجد الاقصی یافت؛ لذا به سرعت کتاب بیت‌المقدس را با اضافاتی تجدید چاپ کرد و بعنوان پیامی از اسلام برای پاپ واتیکان ارسال کرد. در صدر آن کتاب مطالب جدیدی خطاب به پاپ «به علامت همکاری مسیحیت و اسلام» به‌عنوان «هدیه‌ای علمی و رسمی تقدیمی برای مقام معظم پاپ اعظم حضرت پل ششم» نگاشت و ارسال کرد. مرحوم استاد سیّد محمدحسین انوار شیرازی، مجموعه پرسش و پاسخ‌های مذکور را به نظم در کتابی با عنوان «افق قاب قوسین، سروش قُدسی پرتو قرآن اشعة انوار سبحان، از مرجع روحانی عالی‌قدر ایران به پاپ اعظم واتیکان» به شعر سروده است که موردتمجید علّامه کمره‌ای واقع شد. آیت‌الله کمره‌ای به تفصیل به نمونه‌های تاریخی مختلفی از رفتار جوانمردانه مسلمانان با نصارا و رفتار خونریز صلیبی‌ها مسلمانان اشاره کرده و از پاپ برای همکاری مشترک اسلام و مسیحیت برای برگرداندن بیت‌المقدس دعوت می‌کند و در عین حال انتقاد شدید می‌کند که «چرا با یهود و صهیونیسم که دشمنان حضرت عیسی و مادر طاهرمان (ع) هستند مدارا و صمیمیت می‌کنید اما با مسلمانان خیر؟»
به طور کلی مضمون درخواست همه علمای امامیه در ارتباطاتشان با واتیکان، شامل 1. عدم پذیرش اشغالگری و عادی سازی آن و 2. قرار گرفتن در جانب مظلوم و محکوم کردن متجاوز بوده است.
سخنران همچنین به خلأ پژوهشی در این عرصه اشاره کرد؛ چنانکه بسیاری از اجلاس سالانه قدس که پیش از اشغال کامل، معمولاً در ماه رجب در بیت‌المقدس شرقی برگزار می‌شد، شامل جمع کثیری از علمای مسلمان و مسیحی بود که از علمای برجسته امامیه مانند آیات کاشف الغطاء، حاج میرزا خلیل کمره‌ای، عبدالکریم زنجانی، سید محمود طالقانی و علامه یحیی نوری و ... حضور داشتند و طبعاً جلسات مذاکرات بین‌الادیانی در آن اجلاس با اصحاب کلیسا تشکیل می‌شده است و اطلاع از جزئیات گفتگوها و تبادل نظرها نیازمند تحقیقات بیشتر است. با این حال، قدر مسلم آن است که محور مشترک سخنرانی‌ها و بیانات علمای اسلام و مسیحیت در این نشست‌ها، تأکید بر آزادی فلسطین، حفظ حقوق مظلومان و محکومیت اشغالگری بوده است.
طبعاً سفر پاپ فرانسیس به عراق و دیدار وی با حضرت آیت‌الله العظمی سیستانی (2021م) که در آن نیز بر مسئله فلسطین تأکید شد و سفر اخیر هیئت رسمی حوزه علمیه قم به واتیکان به ریاست آیت‌الله اعرافی (1401ش / 2022م) که به تعبیر حضرت آیت‌الله جعفر سبحانی از مراجع تقلید، اولین هیئت رسمی اعزامی از حوزه به واتیکان بود، بیانگر تحولاتی نوین در عرصة گفت‌و‌گوهای تقریبی است.
نیز ببینید: گزارش پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی: http://rbo.ir/__a-3951.aspx
ایتا
نظر شما :