گزارش هم‌اندیشی «تمدن‌پژوهی به‌مثابه دیسیپلین میان‌دار در علوم انسانی»
هم‌اندیشی «تمدن پژوهشی به مثابه دیسیپلین میان‌دار در علوم انسانی» توسط پژوهشکده تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 15 آذرماه 1402 برگزار شد. در این هم‌اندیشی دکتر مرتضی یوسفی‌راد، دکتر شریف لک‌زایی، دکتر عبدالمجید مبلغی، دکتر هادی گرامی و دکتر محمد هاتفی (دبیر علمی هم اندیشی) حضور داشتند.
در ابتدای نشست علمی دکتر مرتضی یوسفی‌راد (عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) به مبحث مدنیت و تمدن در رویکرد فلاسفه عقل‌گرای اسلامی پرداخت. وی مدنیت را پذیرش زیست با دیگران دانست و به جایگاه آن نزد فلاسفه اسلامی (مخصوصاً نزد فلاسفه عقل‌گرای اسلامی) اشاره کرد. به باور وی از لوازم پذیرش زیست با دیگران، این است که همه مردم از اصناف مختلف، در عدالت، حق حیات، مشارکت همگانی در حوزه‌های مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی، خردورزی و امثالهم سهیم باشند و به میزان این مشارکت، مدنیت، ظهور و بروز تمدنی بیشتری پیدا کند.
دکتر یوسفی‌راد توضیح داد: مطابق مدنیت عدالت‌ورزی برای همه افراد، گروه‌ها و اقشار به اعتبار ذی‌حق شدنشان (در معنای اعطا کل ذی‌حق حقه در مدیریت‌ها، سیاست‌ها و بر دولت و حکومت) واجب می‌شود. در این صورت اعتبار دولت و حکومت به اعتبار رعایت این نوع عدالت می‌شود. به باور وی این فلاسفه کسانی هستند که مسئله آنها هم‌بستگی بشر جهت بهره بردن از ارزش‌های انسانی و الهی و تبلور آن در جامعه است. نتیجه بحث این است که فلاسفه عقل‌گرای اسلامی در رویکرد تمدنی خود به شکوفایی استعدادهای تعادل‌یافته انسانی در قلمرو همه بشر می‌‌اندیشند و رویکرد فکری آنها انسان‌محور است نه قدرت‌محور و هدف آنها برپایی نظم بر اساس حق و عدالت است.
هم‌چنین دکتر شریف لک‌زایی (عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) طی این نشست به جوانب مختلف و وجوه گوناگون تمدنی اندیشه امام موسی صدر پرداخت.
دکتر لک‌زایی تأکید کرد: باوجود دشواری‌های سیاسی و اجتماعی لبنان، امام موسی صدر موفق به ارائه رویکردی تمدنی شد. در مباحث امام موسی صدر نقش اراده انسانی در تمدن‌سازی پراهمیت است. وی به این رویکرد امام موسی صدر اشاره کرد که مطابق نگاه ایشان اسلام قرآنی، اسلام تمدنی است. اسلام هم در گذشته موجب ایجاد تمدن‌هایی شده است و هم در آینده این اتفاق می‌تواند بیفتد.
در ادامه نشست دکتر عبدالمجید مبلغی (عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) به سیر تحول در گفتمان‌های الهیاتی تمدن اسلامی پرداخت. وی از گفتمان نخستین اسلام، گفتمان سده‌های میانه اسلام و گفتمان عصر جدید در جهان اسلام سخن به میان آورد.
در خاتمه نشست نیز دکتر هادی گرامی (عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) نیز در ارائه خود، ذیل عنوان درنگی در مطالعات قرآنی تمدن‌محور، به وجوه مختلف رویکردهای تمدنی به قرآن پرداخت. دکتر گرامی بحثی آسیب‌شناسانه از سخنانش ارائه داد و طی آن ناتوانی و نارسایی برخی از این رویکردها را به بحث گذاشت. وی هم چنین به ظرفیت‌های مطالعات تمدنی مبتنی بر قرآن پرداخت./پایان
نظر شما :