مواجهه نظری با محتوای رسانه ای خشن

سیده زهرا اجاق

نظریه ها اثرات خشونت رسانه ای در دنیای واقعی را با سه رویکرد تحلیل کرده اند

خشونت، خوراک رسانه ای خوشمزه­ای است! در اخبار، خشونت واقعی بازنمایی می­شود و در سایر محتواهای رسانه­ای مثل سریال­ها با خشونت خیالی^[1] مواجهیم. اخبار برای ایجاد آگاهی و هشدار ناگزیر از نشان دادن صحنه های خشن است. اما در پس پشتِ هم اخبار و هم سایر محتواهای رسانه­ای، انگیزه اقتصادی نهفته است.

به لحاظ نظری ماریا فلورئا ( Florea,2013) به نقل از ریفل، نظریه های مربوط به حضور خشونت در رسانه ها را در سه دسته ارائه کرده است:

الف) نظریه پرخاشگری^[2] که به چهار اثر توجه دارند: اثر کاتارسیس^[3] که معتقد است این قبیل محتوا، به رها شدن میل به تهاجم و خشونت کمک می کنند./ اثر یادگیری اجتماعی که معتقد است این قبیل محتوا موجب تقلید از رفتارهای خشن و رفتارهای خشونت بار ابرمردها می شوند./ نامحدود که باور دارد این نوع محتوا، محرک و مشوق خشونت و پرخاشگری بدون هیچ گونه محدودیتی هستند. / تحریک و تقلید که می گویند، چنین محتواهایی مستقیما مخاطبان را به بروز رفتار خشونت آمیز تحریک می­کنند.

ب) نظریه حساسیت زدایی^[4] که به دو پیامد می پردازند: گروه اول می گویند که واکنش احساساتی افراد به محرک هایی که خشونت را نمایش می دهند، کاهش می یابد و نتیجه آن، ایجاد بی تفاوتی نسبت به خشونت واقعی است./ گروه دوم می گویند که این دست محتوا موجب رواج خشونت می شوند یعنی واکنش و حساسیت افراد نسبت به خشونت هایی که پیرامون خود می بینند کاهش می یابد و حتی خشونت تایید و پذیرفته می شود.

ج)  نظریه ترس^[5] که شامل دو دسته اثر ـ فرایند است: اولی، فرایند اینکوبیشن^[6] است که به تزریق و رسوب تدریجی احساس ترس و ناامنی در اثر مصرف محتوای رسانه ای خشن تاکید دارد./ دومی، پدیده کاشت^[7] است که می گوید مصرف چنین محتوایی موجب اشتباه گرفتن "واقعیت این دنیایی" با "واقعیت رسانه ای" انباشته از خشونت می شود.

منبع:

Florea, Mari (2013), Media Violence and the Cathartic Effect, Procedia - Social and Behavioral Sciences 92 ( 2013 ) 349 – 353.