گروه پژوهشی علوم اجتماعی
بسم الله الرحمن الرحیم
گزارش جلسه علوم اجتماعی - ۳ خرداد ۱۴۰۴ ساعت 10 تا 12
حاضران در جلسه: دکتر فقیهی، دکتر بلیغ، دکتر قائمی، دکتر میری، دکتر صفار هرندی
غایبین جلسه:دکتر کلانتری، دکتر زائری، دکتر انتظاری، دکتر رئیس الساداتی
جلسه به‌صورت ترکیبی (حضوری و مجازی) در ساعت مشخص برگزار شد.
- مقدمه و خوشامدگویی
در ابتدای جلسه، آقای دکتر بلیغ، دبیر محترم گروه، به نمایندگی از آقای دکتر کلانتری، رئیس محترم گروه علوم اجتماعی ضمن خوشامدگویی به اعضا، آغاز دور جدید فعالیت‌های گروه اجتماعی شورای بررسی متون را اعلام کرد و هدف از برگزاری جلسه را شروع رسمی فعالیت گروه عنوان نمود. سپس، توضیحاتی درباره تغییرات ساختاری گروه ارائه دادند
تغییرات ساختاری و محتوایی:
- تعداد اعضای گروه‌ها کاهش یافته و به سه تا پنج نفر محدود شده است، با امکان حضور اعضای وابسته برای کاهش بار کاری.
- شیوه‌نامه نقد متون بازنگری شده و معیارهای نقد مشخص‌تر شده‌اند.
- برخی مقالات دوره‌های قبلی فاقد داوری مناسب بودند (حدود ۷۰ مقاله از ۱۵۰ مقاله در نوبت چاپ). این مشکل در دوره جدید با نظارت دقیق‌تر بر فرآیند داوری برطرف شده است.
- دستور جلسه و محورهای بحث
- معرفی اعضا و آشنایی اولیه
- مرور سوابق گروه و فعالیت‌های پیشین
- شورای بررسی متون از سال ۱۳۷۴ فعالیت خود را آغاز کرده است.
- در طول این سال‌ها، جلسات متعددی با مسئولان و مقامات عالی برگزار شده و بر ضرورت وجود مرکزی برای نقد و بررسی متون علوم انسانی تأکید شده است.
- سیاست کلی گروه، تمرکز بر تولید منابع و متونی است که به عنوان مرجع دانشگاهی قابل استفاده باشند.
- در دوره‌های گذشته، اعضای فعال متعددی در گروه حضور داشته‌اند و ارتباط گسترده‌ای با دانشگاه‌ها و مراکز علمی سراسر کشور برقرار بوده است.
- تشریح روند فعالیت‌های گروه
- تمرکز اصلی بر بررسی متون و تولید محتوای علمی برای فصلنامه پژوهشنامه انتقادی
- پیشنهاد برگزاری نشست‌های نقد و بررسی کتاب و جلسات متن‌خوانی برای گسترش ادبیات نقد علوم انسانی
- بررسی امکان همکاری با مرکز نقد و اعتلاء علوم انسانی و تولید مجموعه مقالات یا کتاب‌های پژوهشی
- بازنگری شیوه‌نامه و تعیین اولویت‌های کاری
سه دسته اثر به عنوان اولویت بررسی گروه تعیین شد:
-
- کتاب‌های کلاسیک علوم اجتماعی با جایگاه مرجعیت علمی
- کتاب‌های جریان‌ساز که منجر به تغییر پارادایم یا ایجاد جریان‌های جدید در رشته شده‌اند
- کتاب‌های تألیفی با رویکرد بومی و تحولی که توسط متفکران و اساتید ایرانی تألیف شده‌اند
- شیوه دریافت و سفارش مقالات:
دو روش برای دریافت مقالات مطرح شد:
-
- دریافت آزاد مقالات و ارجاع به داوری
- سفارش مقاله بر اساس اولویت‌های گروه و تعیین نویسنده برای آثار مهمی که مورد توجه قرار نگرفته‌اند
تأکید شد که یکی از وظایف اصلی گروه، شناسایی و سفارش مقاله برای کتاب‌های مهم و مغفول است.
- فعالیت‌های جانبی و مکمل
- علاوه بر مقالات فصلنامه، برگزاری نشست‌های نقد و بررسی کتاب و جلسات متن‌خوانی نیز پیشنهاد شد.
- تآکید شد این جلسات می‌تواند در دانشگاه‌ها و مراکز علمی سراسر کشور و حتی خارج از پژوهشگاه نیز برگزار شود.
- جلسات متن‌خوانی به عنوان بستری برای تولید مقالات مروری و ترجمه آثار مرتبط با متن اصلی مورد توجه قرار گرفت.
- همچنین برگزاری نشست‌های نقد و متن‌خوانی و همکاری با مراکز علمی و انتشار مجموعه مقالات به صورت کتاب پیشنهاد شد. در پایان، بر تمرکز علمی، اصلاح شیوه‌نامه و توسعه همکاری‌های علمی تأکید گردید.
- همکاری‌های بین‌گروهی و توسعه فعالیت‌ها
- پیشنهاد همکاری با مرکز نقد و اعتلا و امکان تولید مجموعه مقالات یا کتاب‌های پژوهشی مطرح شد.
- پیشنهاد داده شد که مجموعه مقالات نقدنامه به صورت کتاب منتشر شود تا به عنوان رزومۀ علمی برای اعضا و پژوهشگران قابل استفاده باشد.
- جمع‌بندی و تصمیمات
- تأکید بر تعیین زمان ثابت و مناسب برای جلسات آینده با هماهنگی اعضا
- تمرکز بر سه محور اصلی: بررسی متون و جلسات متن‌خوانی
- توسعه همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور برای گسترش دامنه فعالیت‌ها
- تأکید بر شناسایی منابع مرجع و درسنامه‌های علمی رشته علوم اجتماعی و توجه به سرفصل‌های درسی دانشگاهی
- ضرورت بازنگری و اصلاح شیوه‌نامه گروه برای ارتقای کیفیت فعالیت‌ها و هماهنگی بیشتر
- استفاده از تجربیات و ظرفیت‌های گروه‌های علمی پیشین برای بهبود روند اجرایی
- چالش‌ها و پیشنهادات:
- عدم هماهنگی زمانی جلسات.
- سایه روابط اجتماعی بر نقد علمی و مقاومت برخی مؤلفان در برابر نقد.
- نبود وحدت رویه در نقد مقالات (برخی نقدها صرفاً شکلی بودند).
- اثربخشی محدود نقدها به دلیل نبود بازخورد از مؤلفان یا جلسات تخصصی.
-پیشنهادات
- تعیین زمان ثابت برای جلسات با توجه به مشغله‌های کاری و آموزشی اعضا و برگزاری جلسات به صورت آنلاین در صورت تداخل برنامه‌ها برای افزایش انعطاف‌پذیری.
- تقویت ارتباط با انجمن‌های بین‌المللی علوم اجتماعی و مراکز دانشگاهی معتبر کشور مانند دانشگاه‌های تهران، اصفهان و تربیت معلم.
- گسترش فعالیت‌ها به سطح بین‌المللی از طریق انتشار مقالات به زبان انگلیسی و همکاری با اساتید خارجی در کشورهای مختلف مانند آلمان، انگلستان و منطقه خاورمیانه.
- افزودن هیئت تحریریه بین‌المللی به فصلنامه پژوهشنامه انتقادی برای ارتقاأ سطح علمی و شناخته شدن در خارج از ایران.
- تمرکز بر موضوعات بومی و منطقه‌ای، از جمله جامعه‌شناسی مقاومت، و توسعه ارتباطات علمی با کشورهایی مانند روسیه و چین و کشورهای همسایه.
- تولید متون پژوهشی با همکاری مرکز نقل و اطلاع و تبدیل برخی مقالات به کتاب‌های تخصصی.
- جمع بندی و روند فعالیت‌های گروه:
- تمرکز اصلی بر بررسی متون و تولید محتوای علمی برای فصلنامه پژوهشنامه انتقادی.
- پیشنهاد برگزاری نشست‌های نقد و بررسی کتاب و جلسات متن‌خوانی به منظور گسترش ادبیات نقد علوم انسانی.
- بررسی امکان همکاری با مرکز نقد و اعتلا برای تولید مجموعه مقالات یا کتاب‌های پژوهشی.
- برنامه‌های آتی
- گروه نیازمند تدوین پیش‌نویس اهداف و سیاست‌گذاری کلی است.
- پیشنهاد شد فعالیت‌ها به سمت دیالوگ جهانی با تأکید بر تمدن اسلامی و منطقه‌ای (مانند ارتباط با مراکز ابن‌خلدون در قطر یا ترکیه) گسترش یابد.
- لزوم توجه به آثار تأثیرگذار و نظریه‌پردازی بومی در علوم اجتماعی مورد تأکید قرار گرفت.
- تعیین اولویت‌های کاری گروه بر اساس سه دسته کتاب (کلاسیک، نقطه عطف و تألیفی بومی).
- پیشنهاد همکاری‌های بین‌گروهی و استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور.
- تأکید بر شناسایی منابع مرجع و درسنامه‌های علمی رشته علوم اجتماعی و توجه به سرفصل‌های درسی و منابع آکادمیک به عنوان مبنای خط‌مشی گروه.
در پایان جلسه، دبیر گروه ضمن تشکر از حضور اعضا، بر اهمیت تمرکز علمی، توسعه فعالیت‌های پژوهشی و گسترش همکاری‌های علمی تأکید کرد. مقرر شد فعالیت‌ها بر دو محور اصلی بررسی متون و متن‌خوانی متمرکز گردد تا زمینه ارتقاء کیفی و کمی فعالیت‌های گروه فراهم شود. همچنین جلسه با تأکید بر ضرورت حرکت به سمت نقد علمی با معیارهای مشخص و گسترش ارتباطات بین‌المللی به پایان رسید و اعضا موظف شدند پیشنهادات خود را برای خط‌مشی و اولویت‌های گروه در جلسات بعدی ارائه کنند.