تأثیر نظام های بین المللی قدرت بر علوم انسانی ایران: مطالعه موردی مارکسیسم

تأثیر نظام­های بین المللی قدرت بر علوم انسانی ایران:

مطالعه موردی مارکسیسم

حسین آبادیان[1]

اعتلای علوم انسانی و توسعه کشور مستلزم شناخت چگونگی تأثیرگذاری جریان های فکری و اجتماعی بر شکل­گیری این علوم در تاریخ معاصر است. هدف اصلی تحقیق پیش رو نیز این است که با بررسی نقادانه چند و چون اثرگذاری جریان های مارکسیستی بر علوم انسانی در ایران، امکان اعتلای این علوم را در وضع کنونی افزایش دهد، و از این طریق به ارتقای قدرت ملی و جایگاه کشور در عرصه جهانی یاری برساند.  پرسش­های مطرح در این تحقیق عبارت است از

- جریان های مارکسیستی بر علوم انسانی ایران، به طور کلی و  بر تاریخ، جامعه شناسی و ادبیات به طور خاص، چگونه اثر گذاشتند؟

- نقش این جریان­ها در تقویت یا تضعیف قدرت ملی و جایگاه بین المللی ایران چگونه ارزیابی می­شود؟

- آیا جریان­های مارکسیستی توانستند منظومه­ای فکری ایجاد کنند تا در پرتو آن بتوان جایگاه ملی و بین المللی را تقویت کرد؟

- استادان شاخص دانشگاهی که تحت تأثیر مارکسیسم به تدریس علوم انسانی می پرداختند چه کسانی بودند؟

- آموزه های مارکسیستی چه بازتابی در متون دانشگاهی و فضای آکادمیک داشت؟

- دوتائی تخصص و تعهد تا چه میزان متأثر از آموزه های مارکسیستی بود و چه تأثیری بر علوم انسانی نهاد؟

- مفاهیمی مثل جامعه شناسی و تاریخ علمی، ادبیات متعهد و فلسفه علمی چگونه در مراکز دانشگاهی و روشنفکری رواج یافت؟

فرضیه تحقیق این است که جریان­های مارکسیستی در ایران، هم به سبب سستی بسیاری از تحلیل­های مارکسیستی و عدم انطباق آنها با جامعه ایران و هم به واسطه وابستگی این جریان­ها به شوروی و اردوگاه شرق، اثر تضعیف­کننده ای بر علوم انسانی و به تبع آن بر قدرت ملی نهادند و به منافع و مصالح کشور آسیب زدند.

این پژوهش می­تواند مقدمه­ای باشد بر طرح مقوله قدرت در عرصه ملی و جهانی با اتکاء به علوم انسانی. بنابراین طرح حاضر  برای دست اندرکاران امور اجرائی کشور و همچنین مجامع دانشگاهی برای اعتلای علوم انسانی مفید واقع می­شود.