شست رونمایی ازکتاب «خاندان ابراهیم(ع)؛ بازخوانی داستانهایی از کتاب پیدایش»
به همّت پژوهشکده ی مطالعات قرآنی باهمکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، نشست رونمایی ازکتاب «خاندان ابراهیم(ع)؛ بازخوانی داستانهایی از کتاب پیدایش»، باحضورمترجم (آقای سیّد روح اله شفیعی) و منتقد (آقای مهندس سپهر محمّدی اردهالی) روز شنبه مورّخ 17تیرماه 1396 از ساعت 10 تا 12 در محلّ تالار اندیشه ی پژوهشگاه برگزار شد.
در ابتدای جلسه، دبیر نشست، سرکار خانم دکتر محققیان، گزارش مختصری پیرامون کتاب، موضوع آن، عناوین اصلی و فرعی کتاب، و ... ارائه فرمودند و بعد از معرفی اجمالی نویسنده، مترجم و ناقد کتاب، از جناب آقای شفیعی، به عنوان مترجم کتاب، درخواست نمودند تا گزارش مختصری از جریان ترجمه و خاستگاه آن و البته مشکلات این فرایند، بفرمایند.
مترجم، پساز کسب نظر اوّلیّه از حضّار دربارهی پرسشهای احتمالیای که انگیزهٔ شرکت ایشان در این نشست بودهاست، به بازگویی توضیحاتی پیرامون شخصیّت پدید آورندهی اثر و فرآیند تصمیمگیری دربارهی ترجمهی آن پرداخت، و نکاتی را پیرامون محتوای کتاب به آگاهی حضّار رساند.وی افزود این ترجمه را در راستای تکمیل پژوهش دیگر خود - که به بررسی تاریخی و تطبیقی مفهوم دینی «أهلبیت» میان اسلام و دیگر ادیان ابراهیمی (یهودیّت و مسیحیّت) پرداخت، و سال گذشته با عنوان «خاندان پیامبران در کتابمقدّس و قرآن» از سوی دانشگاه ادیان و مذاهب به چاپ رسید - انجام دادهاست. او افزود که یکسال را صرف ترجمهی این اثر نموده، و نیز اثر ترجمهشده در مجموع سهبار بهدست ویرایش و بازبینی سپرده شدهاست.
شفیعی در توضیحات خود پیرامون محتوای کتاب گفت: هریک از شانزده نوشتاری که در این ترجمه گردآوری شدهاند، میتوانند از منظری بهکار پژوهشگران و علاقمندان حوزهی الاهیّات بیایند، و آنان را با نگاههای دیگرگونهای که در دستگاه اندیشهی یهودی به داستانهای کتاب پیدایش وجود دارند، و میتوان آنها را از نمودهای مکتب تأویلگری تورات به شمار آوَرد، آشنا سازند.وی برای نمونه به تأویل داستان کُشتیگرفتن یعقوب(ع) با خدا/فرشته اشاره نمود، و مطرح شدن گزینهی دیگری مانند عیسو بهعنوان هماورد این کُشتی ازسوی نویسنده را از دستاوردهای فراوانی برای پژوهشگران حوزهی مطالعات قرآنی برخوردار دانست، که میتواند به تحوّل نوع نگرش ایشان به جایگاه کتابمقدّس در تفسیر قرآن بیانجامد. وی در ادامه به حوزهی فلسفه ی دین و فلسفهی اخلاق پرداخت و با اشاره به واکنش یکیاز نویسندگان به خوانش معروف کیرکگور از داستان قربانی ابراهیم(ع)، توضیح داد که برپایهی نگاه نویسنده، این داستان لزوماً بهمعنی عبور ابراهیم(ع) از ساحت اخلاقی اگزیستنس برای ورود به ساحت ایمان، نیست.همچنین؛ وی به نوشتار دیگری اشاره نمود که نویسنده در آن به بازگویی همسانبودن زندگی اسماعیل(ع) و اسحاق(ع) میپردازد، و نشان میدهد که حتّی اسماعیل(ع) نیز تجربهی قرارگرفتن در آستانهی قربانیشدن را از سر گذراندهاست.در نمونهایدیگر، مترجمتوضیح داد که چگونه نویسندهی یکیاز نوشتارها به این خوانش از تورات میرسد که یهوه بهمثابه خداوند متشخّص انسانوار آیین یهود، هرگز به برخورداری یهودیان از سرزمین موعود رضایت نداشتهاست. او تأکید نمود که خوانشهایی ازایندست، که با خوانشهای رایج و متداول از کتابمقدّس تفاوتهاییفاحش دارند، نهتنها میتوانند بستر مناسبی را برای گفتگوی سازنده میان پیروان ادیان فراهم سازند؛ بلکه شاید بتوانند زمینهساز زدودن سوءتفاهمهایی تأسّفبار مانندبحران خاورمیانه و مشکلات اعراب و اسرائیل نیز باشند.
محمّدیاردهالی در مقام ناقد گفت: کتاب اثری بینظیر، و خواندن آن لذّتبخش است، و دریغا که پژوهشگران حوزهی متون مقدّس ادیان ابراهیمی، از وجود چنیننگرشهایی به محتویات کتابمقدّس بیخبر باشند. او - برای نمونه - این نقد را به ترجمهی انجامشده روا دانست که مطابقت کامل واژههای بهکاررفته در داستان زندگی اسماعیل(ع) و اسحاق(ع) در کتاب پیدایش، آنچنانکه باید و شاید، بهنمایش درنیامدهاست. وی افزود که در برخیموارد پژوهشگر مسلمان میتواند دیدگاه نویسندهی یهودی را پی بگیرد، و نشان دهد که بازخوانی وی از متن کتابمقدّس چهاندازه با متن قرآن هماهنگ است، یا میتواند باشد. بهعنوان مثال مطابقت یادشده در داستان زندگی اسماعیل(ع) و اسحاق(ع)، در قرآن نیز بهچشم میخورَد. همچنین؛ قرآن مطابقت بیشتری را میان داستان قربانی اسحاق(ع) و صلیب عیسی(ع) بهنمایش میگذارد.ازسویدیگر او به این نکته اشاره نمود که میتوان با بهرهگیری از خوانش دیگرگون کتاب مقدّس، به تفسیری روشنتر از قرآن نیز رسید، و - برای نمونه - به بینامتنیت میان نوشتار چهاردهم این کتاب با آیات 36 تا 41 سورهی نجم اشاره نمود.
در بخش پایانی نشست نیز حاضران به اظهارنظر دربارهی محتوای کتاب پرداختند، و مترجم و ناقدان به دیگر پرسشهای ایشان پاسخ دادند.
