شست رونمایی ازکتاب «خاندان ابراهیم(ع)؛ بازخوانی داستان­هایی از کتاب پیدایش»

تعداد بازدید:۱۱۶۷

به ­همّت پژوهشکده­ ی مطالعات قرآنی باهمکاری انجمن ایرانی مطالعات قرآنی و فرهنگ اسلامی، نشست رونمایی ازکتاب «خاندان ابراهیم(ع)؛ بازخوانی داستان­هایی از کتاب پیدایش»، باحضورمترجم (آقای سیّد روح­ اله شفیعی) و منتقد (آقای مهندس سپهر محمّدی­ اردهالی) روز شنبه مورّخ 17تیرماه 1396 از ساعت 10 تا 12 در محلّ تالار اندیشه ی پژوهشگاه برگزار شد.

در ابتدای جلسه، دبیر نشست، سرکار خانم دکتر محققیان، گزارش مختصری پیرامون کتاب، موضوع آن، عناوین اصلی و فرعی کتاب، و ...  ارائه فرمودند و بعد از معرفی اجمالی نویسنده، مترجم و ناقد کتاب، از جناب آقای شفیعی، به عنوان مترجم کتاب، درخواست نمودند تا گزارش مختصری از جریان ترجمه و خاستگاه آن و البته مشکلات این فرایند، بفرمایند.

مترجم، پس­از کسب نظر اوّلیّه از حضّار درباره­ی پرسش­های احتمالی­ای که انگیزهٔ شرکت ایشان در این نشست بوده­است، به بازگویی توضیحاتی پیرامون شخصیّت پدید آورنده­ی اثر و فرآیند تصمیم­گیری درباره­ی ترجمه­ی آن پرداخت، و نکاتی را پیرامون محتوای کتاب به ­آگاهی حضّار رساند.وی افزود این ترجمه را در راستای تکمیل پژوهش دیگر خود - که به بررسی تاریخی و تطبیقی مفهوم دینی «أهل­بیت» میان اسلام و دیگر ادیان ابراهیمی (یهودیّت و مسیحیّت) پرداخت، و سال گذشته با عنوان «خاندان پیامبران در کتاب­مقدّس و قرآن» از سوی دانشگاه ادیان و مذاهب به ­چاپ رسید - انجام داده­است. او افزود که یک­سال را صرف ترجمه­ی این اثر نموده، و نیز اثر ترجمه­شده در مجموع سه­بار به­دست ویرایش و بازبینی سپرده شده­است.

شفیعی در توضیحات خود پیرامون محتوای کتاب گفت: هریک از شانزده نوشتاری که در این ترجمه گردآوری شده­اند، می­توانند از منظری به­کار پژوهشگران و علاقمندان حوزه­ی الاهیّات بیایند، و آنان را با نگاه­های دیگرگونه­ای که در دستگاه اندیشه­ی یهودی به داستان­های کتاب پیدایش وجود دارند، و می­توان آن­ها را از نمودهای مکتب تأویل­گری تورات به­ شمار آوَرد، آشنا سازند.وی برای نمونه به تأویل داستان کُشتی­گرفتن یعقوب(ع) با خدا/فرشته اشاره نمود، و مطرح­ شدن گزینه­ی دیگری مانند عیسو به­عنوان هماورد این کُشتی ازسوی نویسنده را از دستاوردهای فراوانی برای پژوهشگران حوزه­ی مطالعات قرآنی برخوردار دانست، که می­تواند به تحوّل نوع نگرش ایشان به جایگاه کتاب­مقدّس در تفسیر قرآن بیانجامد. وی در ادامه به حوزه­ی فلسفه­ ی دین و فلسفه­ی اخلاق پرداخت و با اشاره به واکنش یکی­از نویسندگان به خوانش معروف کیرکگور از داستان قربانی ابراهیم(ع)، توضیح داد که برپایه­ی نگاه نویسنده، این داستان لزوماً به­معنی عبور ابراهیم(ع) از ساحت اخلاقی اگزیستنس برای ورود به ساحت ایمان، نیست.همچنین؛ وی به نوشتار دیگری اشاره نمود که نویسنده در آن به بازگویی همسان­بودن زندگی اسماعیل(ع) و اسحاق(ع) می­پردازد، و نشان می­دهد که حتّی اسماعیل(ع) نیز تجربه­ی قرارگرفتن در آستانه­ی قربانی­شدن را از سر گذرانده­است.در نمونه­ای­دیگر، مترجمتوضیح داد که چگونه نویسنده­ی یکی­از نوشتارها به این خوانش از تورات می­رسد که یهوه به­مثابه خداوند متشخّص انسان­وار آیین یهود، هرگز به برخورداری یهودیان از سرزمین موعود رضایت نداشته­است. او تأکید نمود که خوانش­هایی ازاین­دست، که با خوانش­های رایج و متداول از کتاب­مقدّس تفاوت­هایی­فاحش دارند، نه­تنها می­توانند بستر مناسبی را برای گفتگوی سازنده میان پیروان ادیان فراهم سازند؛ بلکه شاید بتوانند زمینه­ساز زدودن سوءتفاهم­هایی تأسّف­بار مانندبحران خاورمیانه و مشکلات اعراب و اسرائیل نیز باشند.

محمّدی­اردهالی در مقام ناقد گفت: کتاب اثری بی­نظیر، و خواندن آن لذّت­بخش است، و دریغا که پژوهشگران حوزه­ی متون مقدّس ادیان ابراهیمی، از وجود چنین­نگرش­هایی به محتویات کتاب­مقدّس بی­خبر باشند. او - برای نمونه - این نقد را به ترجمه­ی انجام­شده روا دانست که مطابقت کامل واژه­های به­کاررفته در داستان زندگی اسماعیل(ع) و اسحاق(ع) در کتاب پیدایش، آنچنان­که باید و شاید، به­نمایش درنیامده­است. وی افزود که در برخی­موارد پژوهشگر مسلمان می­تواند دیدگاه نویسنده­ی یهودی را پی بگیرد، و نشان دهد که بازخوانی وی از متن کتاب­مقدّس چه­اندازه با متن قرآن هماهنگ است، یا می­تواند باشد. به­عنوان مثال مطابقت یادشده در داستان زندگی اسماعیل(ع) و اسحاق(ع)، در قرآن نیز به­چشم می­خورَد. همچنین؛ قرآن مطابقت بیشتری را میان داستان قربانی اسحاق(ع) و صلیب عیسی(ع) به­نمایش می­گذارد.ازسوی­دیگر او به این نکته اشاره نمود که می­توان با بهره­گیری از خوانش دیگرگون کتاب­ مقدّس، به تفسیری روشن­تر از قرآن نیز رسید، و - برای نمونه - به بینامتنیت میان نوشتار چهاردهم این کتاب با آیات 36 تا 41 سوره­ی نجم اشاره نمود.

در بخش پایانی نشست نیز حاضران به اظهارنظر درباره­ی محتوای کتاب پرداختند، و مترجم و ناقدان به دیگر پرسش­های ایشان پاسخ دادند.








آخرین ویرایش۲۵ تیر ۱۳۹۶