گزارش افتتاحیه هفته پژوهش در پژوهشکده دانشنامهنگاری
گزارش افتتاحیه هفته پژوهش در پژوهشکده دانشنامهنگاری
مراسم، روز شنبه 22 آذرماه 1404 ساعت 10 صبح در تالار همایشهای استاد احمد بیرشک در ساختمان پژوهشکدة دانشنامهنگاری، با تلاوت آیاتی از قرآن کریم و پخش سرود جمهوری اسلامی ایران آغاز شد.
ابتدا، آقای دکتر محسن بهلولی فسخودی، معاون محترم پژوهشکده، ضمن خوشآمدگویی به معاونان و مدیران و اعضای محترم هیئتعلمی پژوهشگاه و پژوهشگران حاضر در مراسم، به فشردهای از مراسم هفتة پژوهش در پژوهشکدة دانشنامهنگاری ازجمله سخنرانیهای روز یکشنبه (در طول کل ساعات اداری)، دوشنبه (تا ساعت 10) و سهشنبه (تا ساعت 10) و رونمایی از دو اثر تازه منتشر شدة دانشنامهنگاری؛ دایرهالمعارف فرش ایرانی و دانشنامة محیط زیست در روز دوشنبه در محل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی اشاره کردند.
سپس، دکتر مهدی معینزاده، معاون محترم پژوهشی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، ضمن ابلاغ سلام و تبریک رئیس پژوهشگاه به مناسبت هفتة پژوهش، خود نیز این هفته را به «یاوران پژوهش»، که بی یاوریشان نتایجی از یافتههای علمی حاصل نخواهد شد، تبریک گفتند. ایشان با نقلقولی از فیلسوف شهیر آلمانی، مارتین هایدگر، که انسان تنها هستندهای است که با سؤال از هستی خود زندگی میکند، افزودند: «پژوهش عبارت از یک «راه» میشود تا یک «مقصد»؛ و آن راه، راه زندگی است.» ایشان در بخش دیگر صحبتهای خود پژوهشگر را پرسشگری دانستند که پرسش را زنده میکند.
پس از آن، جناب آقای دکتر تقی پورنامداریان با اشاره به اینکه سخن گفتن در باب پژوهش در بین افراد مؤسسهای که کارش پژوهش است دشوار است، سخن را با بیتی به نقل از مناقبالعارفینِ شمسالدین احمد افلاکی آغاز کردند که سنایی هنگام مرگ زیر لب زمزمه میکرد:
بر دلم نیست ز هر بیش و کمی به جز از حرف ندامت رقمی
زان که دور است در این دیر کهن در سخن معنی و در معنی سخن
نیچه نیز معتقد بود که «ازطریق زبان نمیتوان معنی را منتقل ساخت، چرا که زبان لشگری از استعارهها است.»
استاد پورنامداریان، در ادامه، پژوهش را معادل تحقیق یا همان جستوجوی حقیقت دانستند و افزودند: «ولی آیا منظور همین حقیقت موجود است یا حقیقت غایی. سوفسطاییان که در فنهای مغالطه و جدل مهارت بسیاری داشتند، برخلاف پیروان ارسطو، دنبالکردن حقیقت را پوچ میدانستند. چون حتی اگر حقیقت وجود داشته باشد و برای عدهای هم قابل شناخت باشد و قابل انتقال به دیگری، اما درنهایت درک شدنی نیست. شماری از متفکران ایرانی ازجمله ناصر خسرو مخالف این مغالطة سوفسطاییان بودند. عدهای اعتقاد داشتند که حقیقت در گذشته واحد و راه رسیدن به آن محدود بوده ولی از سدههای سوم و چهارم هجرت به بعد تکثر راههای رسیدن به آن نمود پیدا کرده است. بهواقع میتوان گفت که هرکس حقیقت مستقل خود را جستوجو میکند چون دسترسی به حقیقت غایی برای تک تک افراد ممکن نیست.»
استاد پورنامداریان در ادامة بحث به حقیقتی که شخص خود از مقایسة سعدی و حافظ به آن رسیدهاند مثال زدند. «اینکه جامعة فرهنگی معاصر سعدی، او را تا حدود چهل و پنج سالگی و پیش از تدوین بوستان و گلستان شاعر جوانی میدانستند که صرفاً قصاید عاشقانه میسرود. مخاطبان او افراد عادی جامعه بودند و شاعر از طرحوارههای عامیانه برای بیان مطالبش استفاده میکرد. حال آنکه در مقام مقایسه مخاطبان حافظ انسانهای اهل فضل بودند. و طرحوارههای حافظ از نوع پیچیدهتر و چندوجهی بود. به همین سبب است که میتوان گفت که حافظ پس از گذشت هفتصد سال، زنده ترین شاعران است.»
ایشان در خاتمه گفتند: «در کار تحقیق باید آزاد بود و از نگاه و منظر خود به حقیقت دست یافت.»
دکتر مهدی بنایی جهرمی، رئیس پژوهشکدة دانشنامهنگاری، ضمن خوشامدگویی به مهمانان پژوهشکده، سخن خود را با قرائت آیة 35 سورة مبارک نور آغاز کردند و مزید توفیقات پژوهشگران پژوهشگاه را در سال جدید پژوهشی از خداوند منان طلب کردند. ایشان عنوان سخنان خود را «اطوار پژوهش در ادوار تاریخ» نام نهادند و افزودند: «برای دریافت حقیقت پژوهش، ما با انبوهی از پرسشها مواجهیم، اما تنها یک پرسش بنیادی وجود دارد که تقدیرِ پاسخ ما در باب حقیقت پژوهش با آن پرسش رقم خواهد خورد و آن عبارت است از اینکه چه نسبتی است میان انسان و پژوهش» ایشان با ذکر این نکته که «تا پای هستی انسان وسط نیاید، داستان حقیقت پژوهش آشکار نخواهد شد»، پژوهش را شیوة هستی خود انسان دانست. ایشان با اعلام اینکه انسان و هستی انسان پژوهشمند است، هستی آدمی را در ایستادن و سیر در میانه- نه در فروبستگی تمام و نه در گشودگی تمام- دانستند. ایشان در بخش پایانی صحبت خود دربارة تطورِ پژوهش حقیقی در اسطوره، فلسفه و متافیزیک، قرون وسطی، و دوران جدید مطالبی عنوان کردند و در پایان به این نکته اشاره کردند که ما در سیر تطورات پژوهش از پژوهش به مثابه نبرد غولان در افلاطون به نرد هوش مصنوعی در دوره جدید رسیدهایم.
تهیه و تدوین:
مهرداد سرمدی
مسعود امیرخانی
نظر شما :