گروه ها
گروه زبان‌شناسی نظری
مدیر گروه: آقای دکتر حسین صافی
وظایف این گروه در دو شاخه پژوهش و آموزش زبان‌شناسی انجام می‌پذیرد. هدف گروه زبان‌شناسی نظری معرفی، توسعه پژوهش و بومی‌سازی دانش زبان‌شناسیدر همه حوزه‌ها و سطوح بررسی زبان (آواشناسی و واج‌شناسی، ساختواژه، نحو، معنی‌شناسی و کاربردشناسی) است. این گروه با اجرای پژوهش‌های بنیادی، برگزاری همایش‌ها، نشست‌های تخصصی، سخنرانی و نقد، می‌کوشد بر مبنای جدیدترین یافته‌های این دانش تا سطح نظریه‌پردازی پیش رود و همواره در جهت اعتلای کیفیت پژوهش های علمی‌درباره زبان فارسی و سایر زبان ها و گویش های ایرانی گام‌بردارد.
گروه زبان‌شناسی کاربردی
مدیر گروه: خانم دکتر فاطمه راکعی
فعالیت‌های این گروه همه حوزه‌های کاربردی زبان‌شناسی را دربرمی‌گیرد: از بررسی‌های گویشی تا فرهنگ‌نگاری و از مطالعات ترجمه تا آموزش و فراگیری زبان و یا گفتار درمانی. طرح «آموزش زبان و فرهنگ ایران به غیرفارسی‌زبانان (آزوفا)» یکی از طرح های کلان این گروه است که هدف‌های زیر را دنبال می‌کند:الف- توسعه و ارتقاء سطح آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان در مراکز آموزشی و فرهنگی داخل و خارج کشور ب- ترویج فرهنگ و تمدن ایرانی از طریق تألیف کتاب‌های درسی آموزشی برای غیرفارسی‌زبانان.
گروه فرهنگ و زبان‌های باستانی
مدیر گروه: خانم دکتر فرزانه گشتاسب
گروه «فرهنگ و زبان‌های باستانی» در کنار «زبان‌شناسی همگانی» از آغاز شکل‌گیری پژوهشکده زبان‌شناسی پژوهشگاه علوم انسانی در زمینۀ پژوهش و آموزش فعالیت داشته است. بررسی زبان‌های دوره ایرانی باستان و میانه (شامل دستور، تجزیه و تحلیل و ترجمۀ متن‌های تخصصی)، گویش‌های ایرانی، اساطیر، مباحث تطبیقی ادیان، زبان‌های هم‌ریشه مانند سنسکریت و متن‌های فارسی دری، بخشی از زمینه‌های پژوهشی این گروه است و تاکنون از آثار پژوهندگان این رشته در پژوهشگاه حدود بیست عنوان کتاب و بیش از صد مقاله به چاپ رسیده است. افزون بر این در زمینۀ آموزشی در دو مقطع کارشناسی ارشد و دکتری دانش‌آموختگانی پرورده است که اغلب آنها در دانشگاه‌های دولتی فعال هستند.