باوری وجود دارد که مقدار بسیار کمی از آنچه دانشمندان می­دانند می­تواند به عرصه عمومی راه پیدا کند.

ترویج علم از جمله حوزه هایی است که به رغم اهمیت آن در دنیای امروز و با توجه به بحث داغ آن در دانشگاه ها و محافل علمی، نیازمند فعالیت های اثرگذاری در این بخش است. مدیریت ترویج دستاوردهای پژوهش های علوم انسانی با درک اهمیت ترویج علم در کنار اقدامات عملی، به منظور آشنایی با این حوزه به انتشار مباحث علمی از قبیل مقالاتی که در این حوزه منتشر شده اند، همت گماشته است. آنچه در ادامه می خوانید ترجمه مقاله است که جزئیات آن را در پایین همین نوشته مشاهده می فرمایید.

خردادماه سال جاری، برای شرکت در بیست و یکمین دوره جایزه ترویج علم فراخوان داده شده است که زمان برگزاری این دوره آبان ۱۳۹۹ و آخرین مهلت ارسال مدارک ۳۱ مرداد ۱۳۹۹ است.

ترویج علم برای اینکه از مرحله نظریه‌پردازی بگذرد و اثرگذاری اجتماعی داشته باشد باید اولاً وارد اسناد بالادستی و نقشه‌های راه کلان کشور شود؛ چراکه بدون سیاست‌گذاری‌های کلان و خرد، ترویج علم همواره به‌عنوان امری ثانویه، فرعی و خارج از اولویت به حاشیه رانده می‌شود. ثانیاً باید دید که اسناد بالادستی چگونه به این مسئله توجه کرده‌اند و چه اقدامات و راه‌کارهایی برای اجرایی‌شدن سیاست‌های مربوط به ترویج علم ارائه کرده‌اند، همچنین بررسی کرد که آیا این راهکارها می‌توانند به ترویج علم در کشور کمک کنند یا نه. در این مطلب می‌خواهیم جایگاه ترویج علم را در یکی از مهم‌ترین اسناد بالادستی، یعنی نقشه جامع علمی کشور بررسی کنیم.

با پیدایش صنعت چاپ، دانش از محدوده طبقات حاکم خارج شد و عوام نیز توانستند به آن دست یابند. این امر زمینه وقوع انقلاب صنعتی را فراهم کرد.پس از وقوع انقلاب صنعتی و ورود جهان به عصر روشنگری جوامع احساس کردند برای توسعه و رشد امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و فناوری خود به آموزش عموم مردم در سطحی گسترده نیاز دارند. این امر مهم نه تنها از طریق نظام آموزشی در مدارس، بلکه به واسطه برقراری ارتباطات علمی و مبادله علم در میان افراد بزرگسال و کم سواد انجام گرفت.

علم جدید پدیده‌ای تخصصی است. ترویج علم در پی آن است که بر این امر تخصصی جامه امر عمومی بپوشاند. چنین چیزی چگونه ممکن می‌شود؟ این پرسش پرسشی زبان‌شناختی و ابزارشناختی است. مسئله این نیست که چگونه دو حوزه کاملاً مستقل به هم مربوط می‌شوند؛ علم جدید با تاروپود زندگی اجتماعی انسان درآمیخته است؛ چیزهایی که موجب نگرانی مردم باشد موجب نگرانی دانشمندان علوم طبیعی و اجتماعی نیز خواهد بود و یافته‌‌های این علوم، مستقیم یا غیرمستقیم سپهر عمومی را متأثر خواهند کرد. مسئله این است که علم با چه زبان و ابزاری باید ترویج شود که اثرگذاری مطلوب خود را داشته باشد. اهمیت این مسئله کمتر از اهمیت خود ترویج علم نیست. ترویج علم صرفاً هدف را نشان می­دهد اما روش و شیوه رسیدن به آن هدف به اندازه خود هدف مهم است.

ترویج علم را شاید بتوان از جمله اقداماتی دانست که حلقه اتصال بین محققان و دانشمندان با عموم مردم و نهادهایی است که یافته های علمی می تواند از جنبه های مختلف به آنها کمک کند. در شرایط فعلی که ویروس کرونا به یک معضل جهانی تبدیل شده است، با استمداد از این شرایط پس از تشریح چیستی ترویج علم به اهمیت آن در خصوص مقابله با کرونا پرداخته می شود.

پساواقعیت، تغییرات عمده‌ای در زندگی انسان امروز ایجاد کرده و دامنه این تغییرات، جنبه‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و به طور کلی حال و آینده انسان را به شدت تحت تاثیر قرار داده است. یکی از این جنبه‌ها، سلامت افراد است که در این نوشتار به وضعیت آن در جهان پساواقعیت پرداخته می‌شود.