تبیین دیدگاهها و تدقیق مفاهیم حوزه مناسبات کار و زندگی» »
بهرغم نگارش کتابها و مقالات متعددِ خارجی پیرامون این موضوع – که اکثراً متعلق به جوامع غربی است- تاکنون در کشور ما اثری که به صورت جامع مفهوم مناسبات کار و زندگی را مورد مداقه قرار دهد، به رشته تحریر در نیامده است. خلأ مکتوبات داخلی در خصوص این موضوع، نیاز به تدقیق این مفهوم را از ابعاد مختلف ضروری مینماید. نقطه برجسته این نوآوری، تدقیق واژگان متکثر در حوزه مناسبات کار و زندگی و مبنای نظری متضمن هریک از آنهاست. ارائه صورتبندی جامعی از این مفهوم که پژوهشگران را از سطحیاندیشی و تقلیل این مفهوم به عبارت مصطلح «تعادل (توازن) کار و خانواده» رها کند، ویژگی اصلی این نوآوری است. خلط واژگان مهمترین مسألهای است که این نوآوری درصدد کاهش آن است. درهمآمیختگی بیش از اندازه مفاهیم در این حوزه مطالعاتی نیاز به ارائه طرحی که مفهوم مناسبات کار و زندگی را نخست، خنثی و فارغ از جهتگیری مثبت یا منفی جلوه دهد و دوم، واژگان استفاده شده در این زمینه که معمولاً به شکل غلط مصطلح در اذهان پژوهشگران نقش بستهاند را تدقیق کند، ضروری میسازد. در این راستا، تلاش میشود منظرگاههای متفاوت به این مفهوم تا حد امکان بازنمایی شود: الف) تبیین دیدگاههای سهگانه تضاد، غنیسازی و تعادل و تدقیق مفاهیم این عرصه به منظور رسیدن به تعریفی نسبتاً جامع و روزآمد ازمفهوم «مناسبات کار و زندگی» تاکنون مورد توجه قرار نگرفته است. ب) نظریات با این مفهوم از منظر «زمان طرح نظریه» به دو دسته نظریههای سنتی و جدید تقسیمبندی شدهاند. در صورتی که مبنای این بخشبندی- فارغ از زمان مطرح شدن نظریه- میبایست روح کلی حاکم بر آن نظریه مبنی بر تضاد و جدایش مرزهای کار و زندگی یا غنیسازی و اختلاط این حوزهها باشد. ج) نقشهای جنسیتی و ایدئولوژیهای حاکم بر آن با بافتار مناسبات کار و زندگی درهم تنیدهاند.در اکثر پژوهشها، نقشهای زنانه و مادرانه در این خصوص مورد بررسی قرار گرفتهاند که البته بنا به مقتضیات خاص جنسیت زنان قابل توجیه است؛ اما در اصل تفاوت نقش و تمایز انتظارات و مطالبات میان نقشهای زنانه و مردانه موضوعی است که به این مناسبات شکل میدهد. د) از گروههای اجتماعی در این خصوص نادیده گرفته شدهاند؛ پیشفرضهای مختلفی نظیر عدم وجود تضاد (مانند جامعه آکادمیک) یا کم بودن نسبی جامعه آماری (مانند کارکنان توانیاب)در این زمینه نقش داشتهاند. با ارائه تعریف موسعتری از این مفهوم که ابعاد مختلف موضوع را در نظر بگیرد، پژوهشهای بیشتری در مورد گروههای به حاشیه رانده شده انجام خواهد شد.
ادامه مطلب