بزرگداشت علامه طباطبایی، صاحب المیزان

بسمه تعالی

سید محمدحسین طباطبایی معروف به علامه طباطبایی (۱۲۸۱ - ۲۴ آبان ماه ۱۳۶۰ هجری شمسی در تبریز) نویسنده تفسیر المیزان، فقیه، فیلسوف و مفسر قرآن، شیعه و ایرانی است. اهمیت وی به جهت زنده کردن حکمت و فلسفه و تفسیر در حوزه‌های تشیع بعد از دورهٔ صفویه بوده‌است. به ویژه اینکه علامه طباطبایی به بازگویی و شرح حکمت صدرایی بسنده نکرده، به تأسیس معرفت‌شناسی در این مکتب می‌پردازد. همچنین با انتشار کتب فراوان و تربیت شاگردان برجسته در دوران مواجهه با اندیشه‌های غربی نظیر مارکسیسم به اندیشه دینی حیاتی دوباره بخشیده، حتی در نشر آن در مغرب زمین نیز می‌کوشد.

با وجود جامعیت علامه در علوم مختلف، بى‌شک نام ایشان بیشتر با تفسیر« المیزان» شناخته شده است. خود ایشان، در باره علت رویکرد به تفسیر، چینین فرموده‌اند:« هنگامى که به قم آمدم، مطالعه‌اى در برنامه درسى حوزه کردم و آن را با نیازهاى جامعه اسلامى سنجیدم و کمبودهایى در آن یافتم و وظیفه خود را تلاش براى رفع آنها دانستم. مهم‌ترین کمبودهایى که در برنامه حوزه وجود داشت، در زمینه تفسیر و بحث‌هاى عقلى بود و ازاین‌رو، درس تفسیر و فلسفه را آغاز کردم ...».
 فعالیت تفسیرى استاد، به تدریس منحصر نشد و خلق اثر عظیمى به نام« المیزان فی تفسیر القرآن»، انقلابى بزرگ در این علم پدید آورد. علامه، با خلق این اثر ماندگار، روش و سیره معصومین( ع) را در تفسیر قرآن که همان تفسیر آیات با استفاده از دیگر آیات است، احیا کرد. از دیگر مزایاى« المیزان»، تفکیک مباحث، با عنوان‌هایى مانند« بحث روایى»،« بحث فلسفى»،« بحث اجتماعى» و .... مى‌باشد؛ این شیوه، براى پرهیز از آمیخته شدن نظرات و برداشت‌هاى شخصى با تفسیر قرآن، در پیش گرفته شده است. نقد و بررسى محققانه روایات تفسیرى، تشخیص سره از ناسره و شناسایى اسرائیلیات، از دیگر امتیازات این کتاب ارزش‌مند است که باعث رویکرد مثبت مجامع علمى و دانشگاهى بدان و رشد و تعالى علم تفسیر گردیده است.

از سروده‌های علامه طباطبایی:

همی گویم و گفته ام بارها 

 بود کیش من مهر دلدارها

پرستش به مستی ست در کیش مهر

برونند زین جرگه هشیارها

به شادی و آسایش و خواب و خور

ندارند کاری دل افگارها

بجز اشک چشم و بجز داغ دل 

 نباشد به دست گرفتارها

کشیدند در کوی دلدادگان

  میان دل و کام دیوارها

چه فرهادها مرده در کوه ها 

 چه حلاج ها رفته بر دارها

چه دارد جهان جز دل و مهر یار 

 مگر توده هایی ز پندارها

ولی رادمردان و وارستگان 

 نبازند هرگز به مردارها

مهین مهرورزان که آزاده اند

  بریدند از دام جان تارها

به خون خود آغشته و رفته اند 

 چه گل های رنگین به جوبارها

بهاران که شاباش ریزد سپهر 

 به دامان گلشن ز رگبارها

کشد رخت سبزه به هامون و دشت

  زند بارگه گل به گلزارها

نگارش دهد گلبن جویبار

  در آیینهٔ آب رخسارها

رود شاخ گل دربر نیلُفر

برقصد به صد ناز گلنارها

دَرَد پردهٔ غنچه را باد بام

 هزار آورد نغز گفتارها

به آوای نای و به آهنگ چنگ

  خروشد ز سرو و سمن تارها

به یاد خم ابروی گلرخان  

بکش جام در بزم می خوارها

گره را ز راز جهان باز کن 

 که آسان کند باده دشوارها

جز افسون و افسانه نبود جهان

  که بسته است چشم خشایارها

به اندوه آینده خود را مباز  

که آینده خوابی ست چون پارها

فریب جهان را مخور زینهار 

 که در پای این گل بود خارها

پیاپی بکش جام و سرگرم باش

  بهل گر بگیرند بیکارها