گزارش سومین جلسه گروه الهیات شورای بررسی متون و کتلب علوم اسانی

صورتجلسه سومین (3) جلسه گروه الهیات

شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی

زمان: یک‌شنبه 02/09/1404  ساعت: 13:30 الی 15:00

بسم الله الرحمن الرحیم

دستور جلسه:

۱- تصمیم در مورد موضوعات باقی‌مانده در محور نقد کتب مربوط به رشته کلام (عطف به دوره ریاست دکتر مهدوی‌زادگان)

۲- بررسی پیشنهادات اعضاء برای محور نقد در رشته‌های ادیان و عرفان و علوم قرآن و حدیث

۳- معرفی نقدنامه

۴- تصمیم‌گیری در مورد زمان ثابت جلسات

دکتر معارف: یک مقدمه‌ای در خصوص نقد خدمتتان عرض می‌کنم؛ به نظر من نقد کامل نقدی است که در آن همه جانبه نگر باشیم و هم امتیازها و هم کاستی‌ها دیده شود. ماهیت نقد یک ارزیابی جامع سخن است. قرار بر این است گروه الهیات در سه رشته علوم قرآنی، ادیان و کلام با حلقه‌ای از اساتید پیش ببریم. از آقای دکتر نیلی درخواست دارم در باب انتقالی سیاست‌های گروه‌های تخصصی شورای برسی متون چند کلمه ای ارائه بفرمایند.

دکتر نیلی: حضور بنده در جلسه در وجه غیر مستقیم است. در گروه های شورای بررسی متون، کارهای مربوط به نقد کتاب را برجسته تر از دوره قبل کردیم. با توجه به تنوع کتب علمی هدف این شد ابتدا یک دسته بندی شکل دهیم و مبتنی بر این دسته‌بندی یک سری محدودیت‌ها ایجاد کنیم. لذا چهار دسته مشخص کردیم و کتبی که در این 4 دسته قرار می‌گیرند نقد می‌شوند. معیار انتخاب این است که آن نقد کتاب شاهراه شود و تبدیل به حرکت گردد.

1. کتب مؤسس سنت‌های علمی
2. کتاب های تحول آفرین در سنت‌های علمی
3. کتب درسی تثبیت شده
4. کتب علمی اثرگذار در حوزه عمومی

از جهت نوع، امور به چند دسته نیز تقسیم می شود:

1. نقدنامه و نقد کتابی که در دسته اول و دوم معیارهای بالا قرار می‌گیرد.
2. سفارش مقالات برای نشریه پژوهشنامه انتقادی متون
3. نشست‌های علمی اثرگذار
4. متن‌خوانی به دو شکل درس‌گفتار و حلقه پژوهشی

غرض از این برنامه‌ها این است که این جهت های متکاثری که ایجاد می‌شود یک همسویی داشته باشد؛ یعنی پراکنده کاری اتفاق نیفتند. یعنی بین آن جهتی که در سفارش مقاله رخ می‌دهد با آن جهتی که در نشست و حلقه است، یک رابطه معنادار رخ دهد. در واقع هدف وحدت بخشی و حرکت هماهنگ بین فعالیت‌ها است.

دکتر معارف: طبق مباحث مطرح شده در دو جلسه قبلِ دوره قبل، قرار شد تمرکز روی کتب کلام رود. مسئول پژوهش در مورد کتب کلامی دکتر برنجکار بودند.
دکتر غفرالهی: طبق مصوبات جلسات گذشته امور زیر انجام و یا در دست انجام است:

1. برگزاری نشست کتاب «روش شناسی علم کلام» اثر دکتر برنجکار: (انجام شد)
2. نشست علمی کتاب کلام جدید اثر دکتر یوسفیان (انجام نشد)
3. سفارش مقاله به آقای دکتر قائمی نیا برای نقد کتاب معنا، واقع و صدق اثر دکتر سعیدی روشن (انجام نشد)
4. سفارش مقاله به دکتر سادادت منصوری در خصوص کتاب چیستی و امکان معرفت (انجام شد)

همچنین دکتر برنجکار 4 کتاب از مؤسسه آقای دکتر سبحانی جهت سفارش مقاله یا نشست علمی معرفی کردند:

1. جستارهای مدرسه مدینه
2. جستارهای مدرسه کوفه
3. جستارهای مدرسه قم
4. جستارهای مدرسه بغداد و حله

همچنین برخی کتب کلامی مؤسسه امام خمینی هم به پیشنهاد دکتر برنجکار قابل نقد است که در صورت تشخیص به ضرورت تداوم موضوع کلام، فهرست آن تهیه شود.

دکتر هوشنگی: در مورد فرمایش آقای دکتر نیلی در خصوص تعیین معیار انتخاب کتب خواستم عرض کنم که این معیارها کمی ایده آلیستی است در جلسه های متن‌خوانی هم معمولا کتب کلاسیک را مورد بررسی قرار می‌دهند نه کتب جدید. خود آن متن‌خوانی هم شرایط خاصی دارد. این که کتاب مبنا انتخاب شود و جلساتی با خود سمت برگزار شود و از بطن همان گفتگوها، مقاله تهیه گردد.

همچنین به نظرم رسید به جهت سبک مدخل گزینی و نگاهی که در حوزه مطالعات ادیان در حال جریان است، مباحث روان شناسی دین و جامعه شناسی دین نیز در نقدها لحاظ شود. فعلا و در حد پیشنهاد دانشنامه دین این قابلیت را دارد که یک برش موضوعی بزنیم و مدخل ها را جدا کنیم و ببینیم که از منظر ذکر شده قابل بررسی است یا خیر.

دکتر معارف: لطفا دبیر محترم پیگیری کنند که کتاب تهیه شود.

در رشته ما بعد از دائرة المعارف لایدن، یک دانشنامه قرآن توسط استادی آمریکایی منتشر شد و توسط آقای محمد حسن وقار ترجمه شد. این کتاب هم ظرفیت نقد دارد.

دکتر وحیدی نیا: بنده یک قرار داد انتشار کتاب دانشگاه لایدن بستم که در خصوص نسخه های خطی است.

همچنین کتابی با عنوان فارسی مطالعات قرآن، درآمدی تاریخی-انتقادی نیز ترجمه کردم. این کتاب جای نقد بسیاری دارد. می توان در مورد آن یک نشست هم گذاشت. به نظر من قابلیت کتاب درسی برای مقطع کارشناسی ارشد شدن را دارد.

دکتر معارف: کتاب های آقای امیر معذی هم قابلیت نقد شدن را دارند.

دکتر برنجکار:  بنده در جلسات گذشته دو پیشنهاد ارائه دادم؛ یکی از آن ها معرفی جستارهایی بود که آقای غفرالهی در ابتدای نام بردند:

1. جستارهای مدرسه مدینه
2. جستارهای مدرسه کوفه
3. جستارهای مدرسه قم
4. جستارهای مدرسه بغداد و حله

 اگر این کتاب ها مورد بررسی قرار گیرند به نوعی کار تاریخی در حیطه کلام رخ می دهد که تا کنون در ایران انجام نشده است. از آقای دکتر طارمی هم در این خصوص می توان دعوت کرد.

پیشنهاد دوم در خصوص بحث‌های روش شناختی است؛ غربی ها یک روش‌های جدیدی به نام روش‌های شناختی دارند که از ایزوتسو شروع شد و بعد از او، 20 روش دیگر آمده که این روش ها تا کنون در ایران ترجمه نشد است. این روش ها نسبت به  هرمونوتیک ، به علم اصول ما نزدیک است با مبانی ما سازگاری بیشتری دارد.

در این حیطه آقای دکتر قائمی نیا را معرفی می‌کنم.

دکتر معارف: قرار بر این شد جلسه آینده یکشنبه 7 دی ساعت 14-15:30 تشکیل شود.

دستاوردهای جلسه:

۱- معرفی کتب مربوط به ادیان و عرفان به وسیله‌ی خانم دکتر هوشنگی برای جلسه آینده.

۲- تهیه‌ی کتاب دانش‌نامه دین بریل

۳- درخواست مقاله از دکتر قائمی‌نیا