دومین جلسه گروه الهیات شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی
بسم الله الرحمن الرحیم
صورت‌جلسه دومین (2) جلسه گروه الهیات
شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی
زمان: سه‌شنبه 10/04/1404 ساعت: 10:00 الی 12:00
دومین جلسه گروه الهیات شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی
دومین جلسه گروه الهیات شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی با حضور اعضای کلیدی از جمله دکتر غفراللهی، دکتر مهدوی‌زادگان، دکتر معارف، دکتر قشقایی، دکتر برنجکار و دکتر فتح‌اللهی در روز سه‌شنبه ۱۰/۰۴/۱۴۰۴ از ساعت ۱۰:۰۰ تا ۱۲:۰۰ برگزار شد. دستور جلسه شامل دو محور اصلی بود: انتخاب کتاب برای ورود به فرایند نقد از میان کتب انتشار یافته توسط انتشارات سمت در حوزه کلام، و تعیین مسیر پیش‌رو برای فعالیت‌های گروه.
دکتر غفراللهی به عنوان دبیر جلسه، فهرستی از ۱۹ کتاب کلامی منتشرشده توسط انتشارات سمت را ارائه داد که عبارتند از: ۱. آشنایی با علوم اسلامی، کلام، فلسفه و عرفان (رضا برنجکار) ۲. کتاب‌شناسی گزیده توصیفی فلسفه و کلام اسلامی (ملیحه صابری نجف‌آبادی) ۳. جستارهایی در کلام جدید (محمد محمدرضا) ۴. سیری اجمالی در اندیشه‌های کلامی معتزله و اشاعره (سیداسعد شیخ‌الاسلامی) ۵. کلام و عقاید توحید و عدل (رضا برنجکار) ۶. کلام اسلامی توحید صفات و افعال الهی (امیر شیرزاد) ۷. کلام جدید (حسن یوسفیان) ۸. کلام ۱ (محمد سعیدی‌مهر) ۹. کلام ۲ (محمد سعیدی‌مهر) ۱۰. علم کلام ۱ (علی الله بهداشتی) ۱۱. معارف کلامی شیعه (جمعی از نویسندگان) ۱۲. روش‌شناسی علم کلام اصول استنباط و دفاع در عقاید (رضا برنجکار) ۱۳. معاد برگرفته از آثار آیت‌الله جوادی (حمیدرضا شاکرین) ۱۴. فطرت برگرفته از آثار آیت‌الله جوادی آملی (حسن عبدی) ۱۵. معنا، واقع و صدق در گزاره‌های دینی (محمدباقر سعیدی) ۱۶. تطور تاریخی علم امام در اندیشه امامیه (محمدحسن نادم) ۱۷. معارف کلامی شیعه آموزه‌های اختصاصی (آقانوری و دیگران) ۱۸. چیستی و امکان معرفت (عبدالرسول کشفی) ۱۹. زبان دینی (مایکل اسکات، ترجمه حامد قدیری)
دکتر مهدوی‌زادگان با اشاره به دستور جلسه پیشین، بر تهیه فهرست کتب توسط دبیر و انتخاب تعدادی برای نقد تأکید کرد و پیشنهاد داد که نقد به کتب انتشاراتی نظیر مؤسسه علامه مصباح یزدی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، و پژوهشگاه علوم انسانی نیز گسترش یابد. وی همچنین پیشنهاد کرد که برای جلسه آینده، فهرستی از کتب در حوزه اندیشه سیاسی در اسلام تهیه شود.
دکتر معارف بر ضرورت تهیه فهرست و سوابق کتاب‌های نقدشده قبلی برای جلوگیری از تکرار تأکید کرد و دو نکته کلیدی را مطرح نمود: اول، تعیین معیارهای نقد با اولویت کتب مراکز پژوهشی فعال در حوزه کلام؛ دوم، ارسال نقدهای انجام‌شده به مراکز پژوهشی مربوطه، زیرا کلام برخلاف رشته‌های عینی، بازتاب عمومی در اعمال مردم دارد. وی کتب پیشنهادی خود را برای نقد اعلام کرد (جزئیات در صورت‌جلسه اصلی).
دکتر قشقایی پیشنهاد کرد کتب مربوط به کلام جدید در اولویت قرار گیرند و کتب شماره ۱۱ و ۱۷ (با نویسندگان جمعی) برای نقد انتخاب شوند، زیرا ارزش کتاب‌های جمعی اگر نویسندگان مطرح باشند، بیشتر است. وی همچنین پیشنهاد داد از هر ۵ کتاب تألیفی، یک کتاب ترجمه نقد شود. دکتر معارف در پاسخ هشدار داد که کتب با نویسندگان متعدد ممکن است بافت منسجمی نداشته باشند.
دکتر مهدوی‌زادگان مشکل نقد کتب ترجمه را عدم دسترسی به متن اصلی و نویسنده عنوان کرد و پیشنهاد شیوه مجزا برای آن را داد. دکتر برنجکار کتاب «کلام جدید» یوسفیان را به دلیل تدریس درسی بودن، کتاب «روش‌شناسی علم کلام» را برای چندین نشست نقد، و کلام سعیدی‌مهر را مناسب دانست و بین کتاب‌های شماره ۳ و ۷، اولویت را به شماره ۷ داد. وی پیشنهاد داد کتاب‌های شماره ۷، ۸، ۹، ۱۱، ۱۲، ۱۵، ۱۷، ۱۸ و ۱۹ برای نقد مناسب هستند.
در بحث روش نقد، دکتر معارف بر سنت علمی تأکید کرد که شخصیت ناقد نباید کمتر از مؤلف باشد تا نویسنده با طیب خاطر در نشست حضور یابد و نظرات را در چاپ‌های بعدی اعمال کند. وی پیشنهاد داد پس از نشست، نقد به مقاله تبدیل شود. دکتر مهدوی‌زادگان پیشنهاد کرد ابتدا نقد مکتوب گرفته شود و سپس بررسی شود آیا نیاز به نشست دارد یا خیر، حتی اگر ناقد استاد نباشد. دکتر فتح‌اللهی دو شیوه را مطرح کرد: نقد مکتوب پیش از نشست یا تمرکز انرژی روی نشست. دکتر قشقایی بر بررسی توان علمی ناقد برای مواجهه با نویسنده تأکید کرد. دکتر برنجکار اصل را نقد کتبی دانست اما نشست را مفیدتر ارزیابی کرد اگر نویسنده در دسترس باشد.
دکتر مهدوی‌زادگان پیشنهاد کرد برای ۵ کتاب ناقد مشخص شود و برای ۲ کتاب نشست برگزار گردد. دکتر قشقایی پیشنهاد بررسی یک مرکز پژوهشی مهم دیگر علاوه بر سمت را داد. دکتر برنجکار به کارهای پژوهشگاه علوم قرآن و حدیث (ریاست محمدتقی سبحانی) اشاره کرد که در تاریخ کلام (۲۰-۳۰ کتاب) و روش‌شناسی جدید (۸ کتاب) مدعی منحصربه‌فرد بودن است و پیشنهاد داد کتاب‌های آن بررسی شود. دکتر مهدوی‌زادگان پیشنهاد کرد فهرست کتب کلام سیاسی-اجتماعی تهیه شود و کتب مؤسسه امام خمینی و پژوهشگاه علوم قرآن و حدیث بررسی گردد. دکتر قشقایی پیشنهاد بررسی کتب مهدویت و منجی پس از کلام سیاسی-اجتماعی را داد.
دکتر غفراللهی اعلام کرد بر اساس تحقیق از آقای مقیسه، کتاب «کلام جدید» یوسفیان در ۱۳۹۰ و «کلام ۱ و ۲» سعیدی‌مهر در ۱۳۸۷ قبلاً نقد شده‌اند. دکتر مهدوی‌زادگان پیشنهاد کرد برای کتاب یوسفیان فقط نشست علمی برگزار شود و کلام ۱ و ۲ از نقد خارج گردد.
دستاوردهای جلسه: ۱. سه عنوان کتاب برای فرایند نقد برگزیده شدند (جزئیات در صورت‌جلسه اصلی). ۲. مقرر شد برای دو کتاب نشست علمی برگزار شود: «کلام جدید» حسن یوسفیان و «روش‌شناسی علم کلام» رضا برنجکار. ۳. لیست کتب کلام سیاسی-اجتماعی توسط دکتر مهدوی‌زادگان ارائه شود. ۴. لیست کتب کلامی مؤسسه امام خمینی توسط دبیر جلسه فراهم گردد. ۵. لیست کتب کلامی پژوهشگاه علوم قرآن و حدیث (ریاست محمدتقی سبحانی) تهیه شود. ۶. پس از کتاب کلام سیاسی-اجتماعی، کتب مربوط به مهدویت و منجی بررسی شود.
این جلسه با تأکید بر تقویت نقد علمی، اولویت‌بندی کتب تأثیرگذار، و گسترش دامنه بررسی به مراکز پژوهشی کلیدی به پایان رسید. جلسه بعدی بر اساس فهرست‌های پیشنهادی ادامه خواهد یافت.
نظر شما :