در سومین نشست از گروه علوم اجتماعی : از نقد کلاسیک‌ها تا پروژه‌های کلان در افق فروپاشی گلوبالیسم

بسمه ‏تعالی

سومین جلسه گروه پژوهشی علوم اجتماعی شورای بررسی متون و کتب علوم انسانی

سومین جلسه از گروه پژوهشی علوم اجتماعی در تاریخ 11 آبان 1404 با حضور آقای دکتر کلانتری، آقای دکتر بلیغ، آقای دکتر زائری، آقای دکتر قائمی نیک، آقای دکتر صفارهرندی و خانم دکتر کوشا تشکیل شد.

جلسه گروه علوم اجتماعی شورای بررسی متون با برنامه‌ریزی زمان‌بندی جلسات آتی، تمرکز بر قالب‌های فعالیت (نشست نقد کتاب، مقاله پژوهشنامه، پروژه کلان مرکز نقد و اعتلا، مصاحبه انتقادی، کتاب‌شناسی انتقادی) و پیگیری مصوبات جلسات قبلی (تهیه جدول قالب‌های فعالیت شامل پیشنهاد کتاب/موضوع، افراد سفارش‌دهنده، نشست‌ها و فازبندی) برگذار شد.

تمرکز اصلی جلسه شامل موارد زیر بود:

- نشست‌های نقد کتاب: تأکید بر کتاب‌های کلاسیک رشته (با زاویه دید جدید)، جریان‌ساز (حتی اگر مؤسس نباشند)، دیده‌نشده یا داخلی ایرانی. پیشنهادات شامل کتاب‌های «صنعت بر فراز سنت»، «تراژدی علم آمریکایی»، «احیای علوم اجتماعی»، و «افسانه هوش مصنوعی» (با تمرکز بر نسبت علوم اجتماعی با مباحث نوین مانند کلان‌داده‌ها، علوم اجتماعی محاسباتی و هوش مصنوعی). هدف: معرفی آثار، محک‌زدن از منظر منتقدان، و برگزاری نشست‌های روتین.

- پژوهشنامه انتقادی متون: سفارش مقاله بر اساس ایده‌های مطرح‌شده در گروه برای ارتقای سطح نشریه. پیشنهاد ترکیب مقالات ، با جهت‌گیری خاص در شورای بررسی متون، تاریخی‌سازی دیدگاه‌ها و نقد کتاب‌های مرتبط، هویت ملی، مطالعات چین (نقد ادبیات جهانی چین).

• طرح پروژه‌های کلان در مرکز نقد و اعتلاء علوم انسانی:

1. پیشنهاد پروژه‌های پژوهشی گروهی در موضوعات راهبردی مانند خانواده، هویت ملی و... همین طور می‏توان با توجه تحولات سریع نظم جهانی با تمرکز بر مسائل نوظهوری که در آستانۀ فروپاشی گلوبالیسم و زنجیره‏های جهانی سرمایه‏داری و بازگشت ناسیونالیسم مطرح است پژوهش‏هایی تعریف کرد که در این شرایط مهم و ضروری است.
2. طراحی پروژۀ کتاب‏شناسی انتقادی که تمرکز بر معرفی و نقد آثار مطرح در حوزه‏های مختلف در علوم اجتماعی است. خروجی این پروژه می‏تواند هم به صورت مستقل و هم مقالات علمی-پژوهشی منتشر شود.

• مصاحبه‌های انتقادی

پیشنهاد مجموعه مصاحبه‌های تخصصی با اساتید ، متن‌محور یا موضوعی، برای انتشار در پژوهشنامۀ انتقادی. با توجه به قوانین جدید مجلات علمی-پژوهشی این مصاحبه‌ها می‌توانند در مجلات علمی‌پژوهشی نیز منتشر شوند و نمره‌ای برای نویسندگان داشته باشند. این مصاحبه‏ها می‏تواند با شناختی که از حوزۀ تمحض اساتید مختلف وجود دارد طراحی شود.

• معرفی و توسعۀ نظریات انتقادی متقدم یا مغفول نسبت به جامعه‏شناسی:

در لحظۀ تأسیس و سرآغاز جامعه‏شناسی نقدهای گوناگونی به این علم شده که بعدها در فرآیند توسعۀ آن از چنین نقدهایی عبور شده یا نادیده گرفته شده است مانند متفکران مسیحی به علوم جدید از جمله جامعه‏شناسی داشتند. علاوه بر این دیدگاه‏های دیگری همچون اجتماع‌گرایان که آثاری نیز در سال‏های گذشته ترجمه شد اما امتداد نیافت. یکی از محورهای اصلی اندیشه‏های آنها نقد فردگرایی در دفاع از خانوادۀ غربی بوده که امروزه در تولید و بسط ادبیات خانواده‏محوری در میان مسئولین و صاحبنظران مؤثر باشد. با تکیه بر این منظرها یا چشم‏اندازهایی که ممکن است از زاویۀ سنت ایرانی- اسلامی طرح شود می‏توان خوانش انتقادی مجددی از آثار کلاسیک جامعه‏شناسی مانند اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‏داری وبر یا سرمایۀ مارکس و... داشت.

• تعریف پروژه‏های مطالعاتی در حوزۀ جامعه‏شناسی مقاومت، کشورهای همسایه و منطقه

مطالعۀ دیدگاه‏های روشنفکران پاکستانی که هم قرابت فرهنگی، زبانی، دینی بسیاری با ایران دارند و هم علقۀ شدیدی به ایران دارند. مهم‏تر از آن این که پاکستان در بسیاری از مسائلی که به واسطۀ مواجهۀ ما با غرب شکل گرفته یا ایده‏هایی که برای گریز از این وضع مطرح شده‏اند مانند اسلامی‏سازی علوم انسانی نسبت به ما پیشگام بوده‏اند. بنابراین معرفی آثار و متفکران پاکستانی می‏تواند حائز اهمیت باشد.

جمع‌بندی و اقدامات:

• ترسیم و تکمیل جدول قالب‌ها
• پیگیری پروژه‌ها با دکتر نجفی
• سفارش مقاله/نشست/مصاحبه با پیش‌بینی افراد.
• مجوز چاپ و نشر کتاب‌شناسی انتقادی.